This is the origin and meaning of La Catrina

La Catrina, obecnie obraz, z którym kojarzone jest święto Dnia Zmarłych, zawdzięczamy muraliście Diego Rivera, który pozbawił go krytyki społecznej, która dała mu początek i nadał mu elegancję i figurę, z którą jest znany na całym świecie.

Wizerunek La Catriny został stworzony w 1912 roku przez meksykańskiego grawera José Guadalupe Posadę, aby zilustrować rymowane wersy na Dzień Zmarłych – znane jako „calaveritas” – oraz aby wyśmiać klasy społeczne, wyjaśnia Verónica Zacarías, nauczycielka i przewodniczka w Muzeum José Guadalupe Posady w mieście Aguascalientes.

Posada, rytownik i karykaturzysta pochodzący z Aguascalientes (1852-1913), stworzył „Calavera Garbancera”, postać, z którą krytykował służbę domową, która chciała wyglądać i ubierać się jak bogate damy porewolucyjnego miasta Meksyk.

„Intencją Calavera Garbancera Posady było przedstawienie tych kobiet, które osiągnęły wysoki status społeczny i które porzuciły swoje zwyczaje, aby starać się ubierać i zachowywać w sposób europejski”, podkreśla Zacarías.

Zostały one również ostro skrytykowane w wierszach towarzyszących ilustracji przez Antonio Vanegas, redaktora gazety, w której pracował Posada.

„Istnieją piękne garsonki z gorsetami i wysokimi obcasami, ale muszą zatrzymać się na czaszkach, czaszkach gromady”, czytamy w starej kopii wiersza przechowywanej w muzeum obok oryginalnej metalowej płyty użytej do druku.

Czaszka jest przedstawiona od klatki piersiowej w górę, z radosnym wyrazem twarzy i w dużym kapeluszu ozdobionym piórami i kwiatami.

Posada rysuje kokardki za uszami, jak zwykła nosić służba domowa, aby „przypomnieć im o ich pochodzeniu”, dodaje Zacarías.

Kilka lat przed wybuchem Rewolucji artysta pracował nad ilustracjami, których bohaterem była śmierć, inspirowanymi postaciami z życia codziennego, do których podchodził z satyrą i kwaśnym humorem.

Wiele z jego prac miało wpływ na artystów takich jak José Clemente Orozco, Leopoldo Méndez i Pablo O’Higgins, mówi profesor.

La Calavera Garbancera była jedną z jego ostatnich prac, ale nigdy nie zobaczył jej w druku. Grawer stworzył postać w 1912 roku w okresie depresji po śmierci żony i jedynego syna, ale nie został opublikowany aż do listopada 1913 roku, 10 miesięcy po jego śmierci.

Ilustracja została odtworzona na setkach luźnych arkuszy gazety, które zostały sprzedane za kilka centów przechodniów w stolicy, ale pozostał w wyobraźni meksykańskiej, gdy Diego Rivera zawarł go w swoim muralu „Sueño de una tarde dominical en la Alameda central”, w którym chciał złożyć hołd Posadzie.

Zacarías wyjaśnia, że jako młody człowiek, Rivera spotkał grawera, gdy pracował w swoim studio w centrum Mexico City, a po jego śmierci, muralista pomógł uczynić jego pracę znaną na całym świecie.

W swoim muralu, oprócz włączenia Posada jako jeden z głównych bohaterów, Rivera uzupełnił ciało, które brakowało w oryginalnym wizerunku Calavera Garbancera, a tym samym „zmienił jej status społeczny” przez portretowanie jej z elegancją kobiety z wyższych sfer, mówi.

„Kiedy Rivera namalował ją na swoim muralu, zmienił jej status, zmienił ją w kobietę z wyższej klasy i nazwał ją Catrina”, dodaje profesor, który przebiera się za tę postać podczas tych dat, aby powitać gości w muzeum.

Od tego czasu stylizowana postać czaszki w kapeluszu i eleganckich sukniach jest obecna na każdym ołtarzu lub dekoracji nawiązującej do Dnia Zmarłych w Meksyku.

O tej porze roku często można również zobaczyć kobiety przebrane za Catrinę na ulicach każdego miasta w kraju.

Valeria López jest jedną z nich. Z twarzą umalowaną na biało i ubrana w czarną sukienkę z białą koronką, młoda kobieta mówi, że obchody Dnia Zmarłych są jej „ulubionym świętem” i rok po roku przebiera się, aby podtrzymać tradycję.

„Lubię przebierać się za Catrinę, jest to czas, na który czekam cały rok, aby umieścić go jako pretekst, ponieważ jest to dla mnie bardzo miła tradycja”, mówi.

Odkąd była małą dziewczynką, jak wspomina, uczono ją w szkole o pochodzeniu tej postaci, którą uważa za najbardziej „tradycyjną” i „piękną” dla tych świąt, w których Meksykanie czczą zmarłych.

JOS/lar