Sanford Ballard Dole

Sanford Ballard Dole, (ur. 23 kwietnia 1844 r., Honolulu, Hawaje – zm. 9 czerwca 1926 r., Honolulu), pierwszy prezydent Republiki Hawajów (1894-1900) i pierwszy gubernator Terytorium Hawajów (1900-03) po jego przyłączeniu do Stanów Zjednoczonych.

Syn amerykańskich misjonarzy protestanckich, Dole spędził dwa lata w Stanach Zjednoczonych (1866-68) studiując w Williams College w Williamstown, Mass. Następnie wrócił na Hawaje, praktykował prawo w Honolulu (1869-87) i dwukrotnie został wybrany do hawajskiej legislatury (1884, 1886). Jako przeciwnik polityki króla Kalakaua, Dole był liderem ruchu reformatorskiego, który doprowadził do przyjęcia konstytucji w 1887 roku. Również w 1887 roku, został mianowany sędzią Sądu Najwyższego Hawajów.

W styczniu 1893 roku Dole zgodził się służyć jako lider komitetu, działającego na rzecz hawajskich interesów cukrowych i ich amerykańskich sojuszników, który został utworzony w celu obalenia królowej Liliuokalani (która zastąpiła swojego brata, Kalakaua, w 1891 roku) i dążenia do aneksji Hawajów przez Stany Zjednoczone. Komitet obalił królową i zainstalował rząd tymczasowy z Dolem jako prezydentem (17 stycznia 1893), ale aneksja została zablokowana, gdy prezydent Grover Cleveland wycofał traktat aneksyjny z Senatu i zażądał przywrócenia Liliuokalani na tron. Odmawiając uznania autorytetu Clevelanda w tej sprawie, Dole i jego koledzy utworzyli Republikę Hawajów (1894), z Dolem jako prezydentem, i nadal dążyli do aneksji. Kiedy w końcu w 1900 roku Kongres utworzył Terytorium Hawajów, Dole został mianowany przez prezydenta Williama McKinleya pierwszym gubernatorem terytorialnym. W 1903 roku zrezygnował, by zostać sędzią amerykańskiego sądu okręgowego na Hawajach, które to stanowisko piastował aż do przejścia na emeryturę w 1915 roku.