Jak działają lotniskowce

Pokład lotniczy lotniskowca jest jednym z najbardziej ekscytujących i niebezpiecznych środowisk pracy na świecie (nie wspominając o jednym z najgłośniejszych). Pokład może wyglądać jak zwykły lądowy pas startowy, ale działa zupełnie inaczej, ze względu na swoje mniejsze rozmiary. Kiedy załoga jest w pełnym biegu, samoloty lądują i startują w szalonym tempie na ograniczonej przestrzeni. Jeden nieostrożny moment, a silnik odrzutowca myśliwca może kogoś wessać lub wysadzić z krawędzi pokładu do oceanu.

Ale jak niebezpieczny jest pokład lotniczy dla załogi pokładowej, mają oni całkiem łatwo w porównaniu z pilotami. Pokład lotniczy nie jest prawie wystarczająco długi dla większości samolotów wojskowych, aby wykonać zwykłe lądowania lub starty, więc muszą wyruszyć i wejść z jakąś nadzwyczajną pomocą maszynową.

Jeśli czytałeś Jak działają samoloty, wiesz, że samolot musi uzyskać dużo powietrza poruszającego się nad jego skrzydłami, aby wytworzyć siłę nośną. Aby ułatwić nieco start, przewoźnicy mogą uzyskać dodatkowy przepływ powietrza nad kabiną pilotów, pędząc przez ocean, pod wiatr, w kierunku startu. To powietrze poruszające się nad skrzydłami obniża minimalną prędkość startową samolotu.

Uzyskanie powietrza poruszającego się nad pokładem jest ważne, ale podstawowa pomoc przy starcie pochodzi z czterech katapult lotniskowca, które rozpędzają samoloty do dużych prędkości w bardzo krótkim czasie. Każda katapulta składa się z dwóch tłoków umieszczonych wewnątrz dwóch równoległych cylindrów, z których każdy jest długi jak boisko do piłki nożnej, umieszczonych pod pokładem. Każdy z tłoków posiada na swoim końcu metalową wypustkę, która wystaje przez wąską szczelinę w górnej części każdego cylindra. Dwa uchwyty rozciągają się przez gumowe kołnierze, które uszczelniają cylindry, i przez szczelinę w kabinie pilotów, gdzie mocują się do małego wahadłowca.

„„

Wahadłowiec katapulty numer cztery na USS John Stennis

Zdjęcie dzięki uprzejmości U.S Department of Defense

Aby przygotować się do startu, załoga kabiny pilotów przenosi samolot na pozycję z tyłu katapulty i mocuje dyszel holowniczy na podwoziu nosowym samolotu (przednie koła) do gniazda w wahadłowcu. Załoga umieszcza inny pręt, hak holowniczy, między tylnym kołem a czółenkiem (w myśliwcach F-14 i F/A-18 hak holowniczy jest wbudowany w podwozie nosowe; w innych samolotach jest to oddzielny element).

„„

Członek załogi pokładowej USS George Washington sprawdza mocowanie katapulty F-14 Tomcat.

Photo courtesy U.S. Navy

Podczas gdy to wszystko się dzieje, załoga pokładowa podnosi deflektor podmuchu odrzutowego (JBD) za samolotem (w tym przypadku za samolotem). Po ustawieniu JBD, dyszla holowniczego i haka holowniczego oraz dokonaniu wszystkich ostatecznych kontroli, oficer katapultowy (zwany także „strzelcem”) przygotowuje katapulty z pulpitu sterowniczego katapult, małego, zamkniętego stanowiska sterowniczego z przezroczystą kopułą, które wystaje ponad pokład samolotu.

„„

Para unosi się z katapulty, gdy F/A-18C Hornet przygotowuje się do startu z USS George Washington. Widać oficera katapultowego w kapsule sterującej katapultą.

Zdjęcie dzięki uprzejmości U.S Department of Defense

„„

An F-14 Tomcat, ustawiony przed deflektorem podmuchu strumienia na katapulcie USS Nimitz numer 1

Photo courtesy U.S Department of Defense

Kiedy samolot jest gotowy do startu, oficer katapultowy otwiera zawory, aby napełnić cylindry katapultowe parą pod wysokim ciśnieniem z reaktorów okrętowych. Para ta zapewnia siłę niezbędną do napędzania tłoków z dużą prędkością, wyrzucając samolot do przodu, aby wytworzyć siłę nośną niezbędną do startu. Początkowo tłoki są zablokowane w miejscu, więc cylindry po prostu zwiększają ciśnienie. Oficer katapultowy uważnie monitoruje poziom ciśnienia, aby był on odpowiedni dla danego samolotu i warunków panujących na pokładzie. Jeśli ciśnienie jest zbyt niskie, samolot nie będzie się poruszał wystarczająco szybko, by wystartować, a katapulta wyrzuci go do oceanu. Jeśli ciśnienie jest zbyt duże, nagłe szarpnięcie może od razu urwać podwozie.

Gdy cylindry są naładowane do odpowiedniego poziomu ciśnienia, pilot wysadza silniki samolotu. Hamulec utrzymuje samolot na wahadłowcu, podczas gdy silniki wytwarzają znaczny ciąg. Oficer katapultowy zwalnia tłoki, siła ta powoduje zwolnienie blokad, a ciśnienie pary wodnej wyrzuca wahadłowiec i samolot do przodu. Na końcu katapulty hak holowniczy wyskakuje z wahadłowca, uwalniając samolot. Ten całkowicie parowy system może rozpędzić 45,000 funtowy samolot od 0 do 165 mil na godzinę (20,000-kg samolot od 0 do 266 km/h) w dwie sekundy!

„„

An F/A-18 Hornet startujący z USS George Washington

Photo courtesy U.S Department of Defense

Jeśli wszystko idzie dobrze, pędzący samolot wytworzył wystarczającą siłę nośną, aby wystartować. Jeśli nie, pilot (lub piloci) aktywują swoje fotele wyrzutnikowe, aby uciec zanim samolot wpadnie do oceanu przed statkiem (to się prawie nigdy nie zdarza, ale ryzyko zawsze istnieje).

Start jest niezwykle trudny, ale prawdziwą sztuczką jest powrót. W następnej części przyjrzymy się standardowej procedurze lądowania na lotniskowcu, czyli odzyskiwania statku.