Wie waren de Blauwe Tovenaars precies?

Wie waren de Blauwe Tovenaars precies

Vijf Istari werden naar Midden-aarde gestuurd – Olórin, ook bekend als Gandalf, Curunir / Curumo, ook bekend als Saruman, Radagast, en dan nog twee anderen – de mysterieuze Blauwe Tovenaars. Dus wie waren zij? En wat deden zij in Midden-aarde?

Canon

In canon worden de Blauwe Tovenaars nauwelijks genoemd, zij zijn bekend uit één enkele zin – “de staven van de vijf tovenaars” in “De Twee Torens” (“De Stem van Saruman”). Maar in andere geschriften, met name in “Unfinished Tales” en “The Peoples of Middle-earth”, is veel meer informatie te vinden.

De Blauwe Tovenaars in Valinor

Een verslag van de Raad van de Valar, tijdens welke besloten werd afgezanten naar Midden-aarde te sturen, wordt besproken in “Unfinished Tales”. Daarin werden de namen van de Blauwe Tovenaars gegeven als Alatar en Pallando, en werden beiden voorlopig geassocieerd met Oromë (hoewel Pallando’s alliantie werd veranderd in Oromë van Mandos en Nienna).

“Alatar … geassocieerd met Oromë, hoewel er geen hint wordt gegeven over de reden voor deze relatie. Het zou kunnen zijn (hoewel dit slechts een gok is) dat Oromë van alle Valar de grootste kennis had van de verste delen van Midden-aarde, en dat de Blauwe Tovenaars voorbestemd waren om naar die streken te reizen en daar te blijven.” (Christopher Tolkiens speculatie in “Unfinished Tales”)

Een bijzondere band tussen Alatar en Pallando wordt ook gesuggereerd in “Unfinished Tales”, waarbij Alatar Pallando meeneemt naar Midden-aarde, als een vriend.

De Blauwe Tovenaars in Midden-aarde

Uit informatie in “Unfinished Tales” blijkt dat de Blauwe Tovenaars rond TA 1050 naar Midden-aarde kwamen, op hetzelfde moment als de andere Istari.

Tolkien suggereerde oorspronkelijk dat de Blauwe Tovenaars, toen ze in Midden-aarde waren, met Saruman naar het oosten gingen:

“…Maar er waren anderen, twee in zeeblauw gekleed…van de Blauwen was weinig bekend in het westen, en zij hadden geen namen behalve Ithryn Luin ‘de Blauwe Tovenaars’; want zij reisden met Curunír naar het oosten, maar keerden nooit terug; en of zij in het oosten bleven en daar het doel nastreefden waarvoor zij waren gezonden; of omkwamen; of zoals sommige ruimen door Sauron werden verstrikt en zijn dienaren werden, is nu niet bekend. Maar geen van deze kansen was onmogelijk.” (“Unfinished Tales”)

En hoewel er nooit expliciet een bepaald einde werd genoemd, is het mogelijk om te suggereren dat Tolkien bedoelde dat ze zouden falen, want op een vergelijkbaar moment schreef hij dat Gandalf de enige succesvolle Ister was.

Zijn onzekerheid over de zaak bleek ook uit Brief #211:

“Ik weet echt niets duidelijks over de andere twee – aangezien zij geen betrekking hebben op de geschiedenis van het N.W. Ik denk dat zij als afgezanten naar verre streken gingen, naar het Oosten en het Zuiden, ver buiten Númenóreaans bereik: missionarissen naar ‘door de vijand bezette’ landen, als het ware. Welk succes zij hadden weet ik niet; maar ik vrees dat zij net als Saruman hebben gefaald, zij het ongetwijfeld op verschillende manieren; en ik vermoed dat zij stichters of beginners waren van geheime culten en ‘magische’ tradities die de val van Sauron overleefden.”

Toen echter “The Peoples of Middle-earth” (HoME XII) werd gepubliceerd, bevatte het veel materiaal dat oorspronkelijk als onleesbaar werd beschouwd toen “Unfinished Tales” werd geredigeerd, en dit nieuwe materiaal gaf een geheel nieuw perspectief aan de Blauwe Tovenaars:

“Er zijn geen namen vastgelegd voor de twee tovenaars. Ze werden nooit gezien of gekend in landen ten westen van Mordor. De tovenaars kwamen niet op hetzelfde moment. Mogelijk deden Saruman, Gandalf en Radagast dat, maar waarschijnlijker is dat Saruman de leider (en daar al overheen) als eerste en alleen kwam. Waarschijnlijk kwamen Gandalf en Radagast samen, hoewel dit nog niet is gezegd. … Van de andere twee is alleen bekend (geweest)

dat Saruman, Gandalf en Radagast bestaan hebben, en dat Saruman in zijn toorn met het noemen van vijf een stuk privé-informatie naar buiten bracht.

“De ‘andere twee’ kwamen veel eerder, op hetzelfde moment waarschijnlijk als Glorfindel, toen de zaken in het Tweede Tijdperk erg gevaarlijk werden. Glorfindel werd gezonden om Elrond te helpen en was (hoewel nog niet gezegd) bij uitstek in de oorlog in Eriador. Maar de andere twee Istari werden met een ander doel gestuurd. Morinehtar en Romestamo. Duisternis-doder en Oost-helper. Hun taak was Sauron te omzeilen: hulp te brengen aan de weinige mensenstammen die in opstand waren gekomen tegen Melkor, opstand aan te wakkeren… en na zijn eerste val zijn schuilplaats te zoeken (waarin zij faalden) en tweedracht en wanorde te zaaien in het duistere Oosten… Zij moeten een zeer grote invloed hebben gehad op de geschiedenis van het Tweede en Derde Tijdperk door de strijdkrachten van het Oosten te verzwakken en te ontmantelen… die anders zowel in het Tweede als in het Derde Tijdperk… het Westen in de minderheid zouden hebben gehad.”

Dus begonnen als een stel Istari die er bijna in slaagden de krachten van het kwade te helpen, kregen zij een late verlossing en eindigden zij als een essentieel – maar weinig bekend – deel van de overwinning van de krachten van het goede.

Maar waarom blauw?

Wat ook hun uiteindelijke, achter de schermen rol was in de Derde en Vierde Eeuw, deze tovenaars zijn nog steeds vooral bekend om hun hemelsblauwe (of zeeblauwe) kleding.

Beiden beschrijven tamelijk heldere blauwtinten uit het middensegment, die a) nogal afschuwelijk zouden staan op mantels en kleding, en b) weinig te maken lijken te hebben met wat we weten over de Blauwe Tovenaars. Maar omdat we niets meer weten, moet dit blauw-zijn helaas een mysterie blijven.