What Is the Worst Tsunami Ever?

Op de ochtend van 26 december 2004 vond in de Indische Oceaan bij de kust van Indonesië een aardbeving onder water plaats met een kracht van ten minste 9,1. Dit was geen gewone aardbeving, maar een die, vanwege de locatie in de oceaan, een reeks van de meest verwoestende tsunami’s in de moderne geschiedenis zou veroorzaken, waarbij enorme delen van de kustlijn van de Indische Oceaan werden verwoest en 14 landen in haar kielzog werden achtergelaten.

Hoewel het niet de grootste tsunami is die ooit is geregistreerd (die titel gaat naar de 1958 Lituya Bay tsunami, die meer dan 1.700 voet hoog reikte), maakt de pure verwoesting veroorzaakt door de 2004 Indische Oceaan tsunami het de ergste tsunami ooit. In zijn kielzog lieten de ontzagwekkende golven slechts verval en ruïnes achter, samen met lessen over hoe te herstellen van zo’n hopeloze situatie en hoe te voorkomen dat het opnieuw gebeurt.

Omdat er in de Indische Oceaan geen internationaal systeem bestond om het publiek te waarschuwen voor tsunami’s, waren de meeste slachtoffers zich niet bewust van het naderende gevaar totdat het op de kust neerstortte. De verwoestende golven troffen eerst India, Thailand, Maleisië en Indonesië. Deze vier landen kregen het zwaarst te verduren van de tsunami, omdat ze dicht bij de aardbeving lagen. Indonesië werd het zwaarst getroffen: meer dan de helft van de naar schatting 230.000 doden viel aan de kust.

Uren later werden landen langs de oostkust van Afrika, zoals Zuid-Afrika, Madagaskar, Somalië en Kenia, getroffen door kleinere tsunami’s die het gevolg waren van dezelfde beving. Hoewel er minder slachtoffers vielen, werden de minder ontwikkelde landen het zwaarst getroffen, omdat ze over weinig infrastructuur beschikten om zich tegen de storm te beschermen en er weinig reactiesystemen beschikbaar waren.

In gebieden als Somalië verliep het herstel traag als gevolg van een verlamde regering en grote armoede. Veel burgers werden aan hun lot overgelaten in de nasleep van de ramp. Het grootste probleem in Oost-Afrika was de schade aan de infrastructuur, die op plaatsen als Somalië onderontwikkeld was, wat leidde tot een grote ontheemding van burgers. De belangrijke vraag hier is echter niet alleen: “Wat is de ergste tsunami ooit?”, maar ook: “Hoe heeft de wereld zich hersteld?”

Zoals bij veel rampen het geval is, werd de troosteloosheid die de tsunami van 2004 veroorzaakte, onmiddellijk beantwoord door het beste wat de mensheid te bieden heeft. De respons op de ramp was ongekend, met meer dan 6 miljard dollar aan humanitaire hulp die vanuit de hele wereld naar de 15 getroffen landen werd gestuurd. Een groot deel hiervan ging naar de financiering van onmiddellijk onderdak en voedsel voor de ontheemden, de verbetering van gezondheidsstelsels om de kans op de verspreiding van ziekten te verkleinen, de revitalisering van de getroffen economieën en de verbetering van de infrastructuur. Hoewel de tsunami van 2004 een grote tragedie was, bleek hij een voorbeeld van hoe goed gebruikte humanitaire hulp de wereld kan veranderen: in 2009 waren er in veel getroffen gebieden nog maar weinig sporen van de ramp te zien.

In de nasleep van de ramp vroegen deskundigen zich af waarom de tsunami in de Indische Oceaan zo verwoestend was geweest. Dit was grotendeels te wijten aan het ontbreken van een internationaal waarschuwingssysteem dat de Indische Oceaan in de gaten hield, waardoor de meeste slachtoffers weinig tijd hadden om te evacueren. Het was dit gebrek aan paraatheid dat begin 2005 leidde tot de ontwikkeling van een internationaal waarschuwingssysteem, in het leven geroepen door Smith Dharmasaroja, de belachelijk gemaakte wetenschapper die de tsunami tien jaar van tevoren nauwkeurig voorspelde en waarschuwde dat het ontbreken van een waarschuwingsmechanisme het aantal slachtoffers zou kunnen doen toenemen.

Het gebied dat zowel de wanhoop als de triomf van de tsunami in de Indische Oceaan het best belichaamt, is Banda Atjeh, de hoofdstad van de provincie Atjeh op het eiland Sumatra in Indonesië. In de nasleep van de tsunami werd Atjeh verwoest. Er stonden nog maar weinig huizen, de meeste waren weggevaagd door de enorme golf. De rivier die door de stad stroomde was bijna onherkenbaar door de immense overstromingen die hadden plaatsgevonden.

En toch, ondanks deze verwoesting, werd Banda Atjeh weer opgebouwd tot een bloeiende stad, een stad die bijna niet te vergelijken is met haar staat in de onmiddellijke nasleep van de tragedie. De stad is niet alleen een monument voor de verwoesting die is aangericht door de ergste tsunami ooit, maar ook voor het harde werk en het humanisme waarmee hulpbehoevenden werden geholpen en de wereld zich kon herstellen.

– Shane Summers

Photo: Flickr