Wat is moderne dans?

Dit is geen gemakkelijke vraag om te beantwoorden, zelfs niet voor dansers en choreografen.

Het begin van de moderne dans in de Verenigde Staten (Duitsland kende ook een verwante en invloedrijke dansbeweging) is terug te voeren tot het begin van de 20e eeuw tot een groep dansers die vaak worden bestempeld als de voorlopers van de moderne dans. Isadora Duncan, Loie Fuller, Ruth St. Dennis, en haar echtgenoot en partner Ted Shawn, hebben elk een belangrijke bijdrage geleverd aan een nieuw soort concertdans in Amerika.

Hun dans weerspiegelde en daagde de kunst, filosofie en problemen van hun tijd uit, verkende de culturen van andere plaatsen en tijden, maakte nieuwe vorderingen op het gebied van theatrale belichting en spektakel, en liet de kostuums en kunstmatigheid van het klassieke ballet achterwege. Ze verkenden en drukten zichzelf uit op een manier die nog nooit eerder was vertoond, en ze begeleidden anderen om hetzelfde te doen.

Afbeelding via Wikipedia

Uit deze kleine stamboom kwam een andere generatie dansers voort. Deze groep, die beschouwd wordt als de grondleggers van de moderne dans, brak met de regels die door hun voorgangers waren opgesteld. In plaats van bewegingen te lenen uit andere culturen, creëerden zij bewegingen gebaseerd op de ervaringen van hun eigen tijd. Zij waren geïnteresseerd in het presenteren van het innerlijke zelf en al zijn complexe emoties op het concertpodium. Deze oprichters, Martha Graham, Doris Humphrey, en Lester Horton, onder anderen, creëerden ook hun eigen technieken die zij onderwezen in onafhankelijke dansscholen en universiteiten. Hun werk vestigde de moderne dans als een legitieme kunstvorm.

Dansers in de gezelschappen van de oprichters, zoals Merce Cunningham, José Limon, Alvin Ailey, Paul Taylor en Anna Sokolow, bleven niet alleen de moderne dans herdefiniëren, maar ook de dans in het algemeen. Ieder droeg iets anders bij, maar in het algemeen stond deze derde generatie bekend om een meer minimalistische benadering van dans, waarbij de beweging meer alledaags en uitgekleed werd. Sommigen, zoals Merce Cunningham, verkenden toevalselementen in hun choreografie, waarbij een worp met dobbelstenen de structuur van een dans bepaalde. Anderen, zoals Alvin Ailey, brachten etnische, sociale en politieke kwesties op de voorgrond.

Afbeelding via Wikipedia

In de jaren ’60 en ’70 luidde het werk van deze vroegere kunstenaars de postmoderne dansbeweging in. De kunstenaars die betrokken waren bij het Judson Dance Theater waren enkele van de belangrijkste aanjagers van deze experimentele trend. Danskunstenaars verlieten het theatrale toneel en voerden dans uit in openbare parken, op gebouwen, in musea en op drukke straten. Choreografen onderzochten improvisatie als een legitieme voorstelling en presenteerden vaak performers zonder danstraining in hun werk. Het publiek werd gevraagd om alledaagse bewegingen zoals aankleden, lopen en spelen als dans te accepteren. Het was een regelrechte omwenteling van de concepten en codificatie waarvoor moderne danskunstenaars hadden gevochten om ze te ontwikkelen.

Toch, zoals degenen die voorafgingen hebben gedaan, zoekt elke generatie moderne dansers naar nieuwe terminologie, concepten en technieken die de definitie van dans verbreden.

Deze erfenis gaat door in de 21ste eeuw, een omgeving die put uit de technieken van de moderne dans en de geest van verkenning in de postmoderne dans. In feite is het zo dat vandaag de dag de meeste dansers op het concertpodium waarschijnlijk ervaring hebben in vele technieken en, met uitzondering van degenen die specifiek ballet of een andere gesystematiseerde dansvorm hebben nagestreefd of zich erin hebben verdiept, zichzelf als hedendaagse dansers beschouwen.

Ze bestuderen tradities in de moderne dans, maar ook andere bewegingsdisciplines zoals ballet, jazz, african, yoga, gymnastiek en martial arts, evenals improvisatietechnieken zoals contactimprovisatie en body mapping. De beweging die je in een techniekles of op het podium ziet, weerspiegelt dan ook deze diversiteit.

Moderne dans, hoewel in veel woordenboeken gedefinieerd als “een vorm van hedendaagse theater- en concertdans die gebruikmaakt van een speciale techniek voor het ontwikkelen van het gebruik van het hele lichaam in bewegingen die abstracte ideeën uitdrukken”, is een label dat verouderd begint te lijken voor het beschrijven van werken die in de 21e eeuw zijn gemaakt.

De term is de laatste tijd meer gewijd aan de technieken (zowel de gestructureerde stijlen zoals Graham, Limon, of Horton als de minder gecodificeerde systemen) die door hedendaagse dansers worden bestudeerd dan aan de werken die momenteel op het concertpodium worden uitgevoerd. Om Moderne Dans te begrijpen, is het dus een goed idee om vertrouwd te raken met deze technieken, alsook met zijn geschiedenis en zijn rol in de ontwikkeling van de voortdurend transformerende kunstvorm van de hedendaagse dans, die geen techniek is maar een verzameling principes betreffende beweging en het choreografisch/uitvoerend proces die nauw verwant zijn met de doelstellingen van de oorspronkelijke moderne dansers en hun technieken.

Vaak wanneer mensen de vraag stellen “Wat is Moderne Dans?”, proberen ze zich voor te bereiden op deelname aan ofwel een les, ofwel als publiek. Zoals hierboven, raad ik aan iets te leren over de geschiedenis van de moderne dans en ook gewoon de kunst van de hedendaagse dans te ervaren. Volg technieklessen van verschillende leraren, kijk naar choreografieën en voorstellingen van veel verschillende kunstenaars, en/of onderzoek en improviseer met beweging, terwijl je een open geest houdt ten aanzien van je eigen definities van dans. Elke ervaring verbreedt en vormt het begrip, geeft je de kennis om te vergelijken, en het vertrouwen om te waarderen dat moderne en, in feite, de meeste hedendaagse dans weigert zich te laten definiëren door labels. Naarmate iemands ervaring met de danskunst groeit, zal de behoefte om dansvormen te merken afnemen, en zal de vraag “Wat is Moderne Dans?” vervangen worden door “Wat kan dans nog meer zijn of worden?”

Hieronder staan enkele interessante citaten, links, en bronnen die meer te zeggen hebben over Moderne Dans…

Een van de redenen waarom moderne dans moeilijk te definiëren is, is dat het niet zozeer een bepaald systeem of een bepaalde techniek is, als wel een houding ten opzichte van dans, een standpunt dat artistiek individualisme en de ontwikkeling van persoonlijke manieren van dansen aanmoedigt. Zoals Helen Tamaris schreef in een programmatoelichting voor een concert dat zij gaf in 1927: “Er zijn geen algemene regels. Elk kunstwerk creëert zijn eigen code.” – Jack Anderson

American Modern Dance, als een performance kunstvorm, dient vele rollen in de hedendaagse samenleving. Veel Amerikaanse choreografen van vandaag gebruiken hun kunstvorm voor sociaal commentaar. Er zijn andere choreografen die verhalen vertellen met hun dansen. Tenslotte manipuleren veel choreografen gewoon de instrumenten van de choreografie om visueel iets nieuws en interessants te creëren – misschien iets wat nog nooit eerder gezien is. Wat ook de specifieke bedoeling van de choreograaf is, de rol van dans vandaag is te communiceren, te creëren en te onderwijzen.
– Beth Braun and Mark English

Ballet & Modern Dance: A Concise History
Prime Movers: The Makers of Modern Dance in America
The Makers of Modern Dance in Germany: Rudolf Laban, Mary Wigman, Kurt Jooss
No Fixed Points: Dans in de Twintigste Eeuw
Terpsichore in Sneakers: Post-Modern Dance

• Answers.com
• RIDance.com’s antwoord op “What is Modern Dance?”
• PBS’s Modern Dance Primer
• Classic Confusion probeert labels in dans te definiëren

Volg, like of deel:

>