Waarom worden kunstschaatsers niet duizelig als ze tollen?

Als we tollen, op een ritje in een pretpark of op de dansvloer, raken we vaak gedesoriënteerd, zelfs duizelig. Dus hoe kunnen professionele atleten, met name kunstschaatsers die met ongelooflijke snelheden draaien, voorkomen dat ze hun evenwicht verliezen?

Het korte antwoord is training, maar om echt te begrijpen waarom kunstschaatsers kunnen draaien zonder duizelig te worden, is een goed begrip nodig van het vestibulaire systeem, het apparaat in ons binnenoor dat ons helpt rechtop te blijven staan. Dit systeem bevat speciale zintuiglijke zenuwcellen die de snelheid en richting waarmee ons hoofd beweegt kunnen waarnemen. Deze sensoren zijn nauw verbonden met onze oogbewegingen en met onze perceptie van de positie en beweging van ons lichaam door de ruimte. Als we bijvoorbeeld ons hoofd naar rechts draaien terwijl onze ogen gericht blijven op een voorwerp recht voor ons, bewegen onze ogen van nature naar links met dezelfde snelheid. Deze onwillekeurige reactie stelt ons in staat geconcentreerd te blijven op een stilstaand voorwerp.

Spinning is gecompliceerder. Wanneer we ons hoofd tijdens een draaibeweging bewegen, beginnen onze ogen in de tegenovergestelde richting te bewegen, maar bereiken hun limiet voordat ons hoofd een volledige draai van 360 graden heeft voltooid. Dus gaan onze ogen halverwege de spin terug naar een nieuwe uitgangspositie, en de beweging herhaalt zich terwijl we draaien. Wanneer de draaiing van ons hoofd deze automatische, zich herhalende oogbeweging, nystagmus genaamd, teweegbrengt, worden we duizelig.

Skaters onderdrukken de duizeligheid door te leren hoe ze nystagmus kunnen tegengaan met een ander type oogbeweging, optokinetische nystagmus genaamd. Optokinetische nystagmus treedt op in de tegenovergestelde richting van de nystagmus en stelt ons in staat een bewegend voorwerp – zoals een voorbijrazende trein – met onze ogen te volgen terwijl ons hoofd op zijn plaats blijft. Als de eerste paar wagons van de trein uit beeld verdwijnen, springen onze ogen terug naar hun uitgangspositie om de volgende wagons te volgen, en de beweging herhaalt zich. Schaatsers kunnen zichzelf trainen om deze tegengestelde oogbeweging in te schakelen wanneer ze draaien om de nystagmus te compenseren en te voorkomen dat de wereld ronddraait.

Professionele atleten gebruiken een verscheidenheid aan andere strategieën om duizeligheid te voorkomen, waaronder het handhaven van een uniforme snelheid. De sensoren in ons vestibulaire systeem kunnen alleen veranderingen in snelheid waarnemen, dus ze voelen geen rotatie die in een gestaag tempo plaatsvindt. Als sporters hun snelheid onder controle hebben, worden ze alleen duizelig bij het versnellen en vertragen uit een draaibeweging.

Balletdansers gebruiken een andere techniek die ze spotting noemen. Terwijl ze pirouetten, houden ze hun lichaam in beweging op een vrij constante snelheid, maar proberen hun blik te fixeren op één “plek,” variërend in de snelheid waarmee ze hun hoofd draaien. Ze houden het op zijn plaats en draaien het dan snel rond aan het eind van elke draai, om de tijd dat hun hoofd draait tot een minimum te beperken en nystagmus te voorkomen. Leren spotten kan balletdansers een nog breder voordeel bieden: een studie uit 2013 suggereert dat de training hun hersenen zou kunnen leren hoe ze duizelige signalen bij hun oorsprong, het binnenoor, kunnen onderdrukken.

Ondanks deze trucs verliezen kunstschaatsers en dansers nog wel eens hun evenwicht, maar ook hier komt intensieve oefening goed van pas. Als ze gracieuze bewegingen oefenen en beheersen aan het eind van een draai, kan dit hen de kans geven om te herstellen na een korte duizeling.

Vraag anoniem ingediend via e-mail

Heeft u een vraag over de hersenen die u door een deskundige beantwoord wilt zien? Stuur hem naar [email protected]