Waarom Japanse mannen kiezen voor het single leven

Andrew Dickens ontmoet Japan’s ‘herbivore mannen’ om uit te vinden waarom ze “I don’t” zeggen

Een snelle blik op de Britse pers de laatste tijd en het is je vergeven te denken dat we niet te veel mensen in onze romantische relaties kunnen hebben. Zo populair zijn verhalen over polyamoreuze panseksualiteit dat het voelt alsof in een paar zijn zo leuk is, dat we het gewoon willen delen.

De waarheid is dat het Verenigd Koninkrijk een lichte trend ziet naar gelukkig single zijn, vooral onder vrouwen. In het Mintel Single Lifestyle-rapport van 2017 zei 61% van de alleenstaande vrouwen dat ze gelukkig waren met hun relatiestatus, vergeleken met 49% van de mannen.

In Japan is het echter een ander verhaal. Terwijl jonge Japanners van beide geslachten steeds vaker voor het solo-leven kiezen, zijn het mannen die het de grootste omhelzing geven.

Tokyo go solo

Het Nationaal Instituut voor Bevolkingsonderzoek en Onderzoek naar Sociale Zekerheid beweerde onlangs dat 24% van de Japanse mannen op 50-jarige leeftijd niet was getrouwd, tegen 14% van de vrouwen. Uit het Nationaal Vruchtbaarheidsonderzoek 2015 (onder ongehuwde mannen en vrouwen van 18 tot 34 jaar) blijkt dat 60% van de mannen – en 50% van de vrouwen – verklaarde “nog niet te willen trouwen.” 48% van de mannen antwoordde “Ik denk niet dat ik eenzaam zal zijn, zelfs als ik alleen blijf wonen” – 10 punt gestegen ten opzichte van 1997.

Lees meer: Een zintuiglijke reis naar Japan

Kazuhisa Arakawa, Solo Activity Men Research Project Leader bij marketingbedrijf Hakuhodo Inc en auteur van Super-Solo Society: The Shock of the Unmarried Nation, Japan, denkt dat dit nog maar het begin is.

“Geschat wordt dat in 2035 één op de drie mannen voor het leven ongehuwd zal zijn,” zegt hij. “Het percentage mensen dat voor het leven ongehuwd is (mensen die op hun 50e nog steeds ongehuwd zijn en die volgens de Japanse regering 0% kans hebben om in de toekomst te trouwen) begon in de jaren negentig snel te stijgen. Tot de jaren tachtig trouwde bijna iedereen in Japan.”

Deze mannen hebben zelfs een naam: Herbivoormannen of Graseters, een spottend etiket dat insinueert dat deze groep een ietwat verminderde mannelijkheid heeft (het is ook nogal hard voor veganisten). En toch doen de Herbivoren het goed, velen spelen het veld in plaats van het te kauwen. Wat is de oorzaak van deze dramatische verschuiving?

“Eind jaren tachtig en in de jaren negentig barstte de Japanse economische zeepbel,” zegt de heer Arakawa. “In de dertig jaar daarna is het gemiddelde inkomen van bedienden in feite blijven dalen. Economische bezorgdheid over de toekomst is een van de redenen dat jonge mannen de verantwoordelijkheid die een huwelijk met zich meebrengt, uit de weg gaan.

“De belangrijkste reden die ze hebben om single te blijven, is dat ze hun geld aan zichzelf willen besteden. Er heerst een algemene opvatting dat het huwelijk voor mannen betekent dat hun vrijheid om met geld om te gaan wordt beperkt. Dit staat lijnrecht tegenover het feit dat vrouwen ‘financiële zekerheid’ als een van de voordelen van het huwelijk noemen.”

Onbalans tussen werk en privé

Er heerst hier geen hebzuchtige, op geld beluste, Hebzucht is Goed-cultuur. Ik kan dit bevestigen als een man die al menig beleefde en geduldige rij in een Japans warenhuis heeft veroorzaakt omdat hij “ja, alstublieft” heeft gezegd tegen de tijdrovende maar schijnbaar alomtegenwoordige cadeauverpakkingsdienst, die van toepassing is op de kleinste aankopen.

Er zijn echter wat velen zouden beschouwen als achterhaalde gendernormen en een onaanvaardbaar niveau van ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Hoewel Japan wordt beschouwd als een van de veiligste landen voor vrouwelijke reizigers, hebben de genderpolitiek en het feminisme zoals u of ik die zouden opvatten, deze kusten nog niet helemaal bereikt. Het land presteert bijzonder slecht ten opzichte van andere ontwikkelde landen als het gaat om de vertegenwoordiging van vrouwen in de regering en de arbeidsmarkt, wat de financiële angsten van vrouwen zou kunnen verklaren.

Lees meer: Waarom Japan een droombestemming is voor soloreizigers

Hoewel meer vrouwen werken, is het speelveld van kansen nog lang niet gelijk. Dit ouderwetse gebrek aan evenwicht helpt ook mannen niet, die cultureel nog steeds de dupe zijn van een vaak onder druk staande werkomgeving die ertoe leidt dat mensen verschrikkelijk lange uren maken. Als je in Japan bent en Japanse vrienden wilt maken, moet je niet zeuren dat je elke donderdag een half uur te laat moet komen omdat die verdomde Dave zijn weekverslag nooit op tijd inlevert.

Zittend naast me op een barkruk in een poenerige ambachtelijke bierbar in Shibuya, Tokio, zit de 36-jarige Riku Inamoto. Hij is wat men vroeger een overtuigd vrijgezel noemde. Voor hem is tijd een grote factor.

“Ik heb twee dingen in mijn leven die al mijn tijd in beslag nemen: mijn werk en mijn hobby’s,” zegt hij. “Ik kan niet stoppen met werken, dus als ik ga trouwen, verlies ik mijn hobby’s, wat betekent dat ik geen plezier meer zal hebben. Dat zou een vreselijk leven zijn.

“Ik hou ervan mijn eigen tijd en ruimte te hebben, mijn eigen beslissingen te kunnen nemen, te eten wat ik wil, te gaan waar ik wil. Ik heb getrouwde vrienden die er nu zo oud uitzien. Ze lijken niet gelukkig. Waarom zou ik dat willen? Ik heb een goed leven.”

Gemak is koning

Japanners van alle geslachten geven steeds meer de voorkeur aan persoonlijke vrijheid boven relaties, en ze konden zich niet in een beter land bevinden om weerstand te bieden aan de ‘oude bal en ketting’, vooral als ze in een stad wonen. Japanse steden maken een goed leven als single heel gemakkelijk. Op elke hoek staan automaten (sommige met bier), de hele nacht door buurtwinkels, staande bars waar je een gesprek kunt aanknopen, en ontelbare restaurants die zich op solodiners richten.

Er zijn zelfs capsulehotels die uitsluitend voor alleenreizende mannen zijn ontworpen (in plaats van badkamers of douches hebben deze plaatsen vaak een gemeenschappelijke onsen – een soort badkuuroord – waar je met de billen bloot moet, dus er is geen tekort aan mogelijkheden om een gesprek aan te knopen).

“De laatste tijd zijn er ook meer diensten voor mensen die alleen reizen,” zegt de heer Arakawa. “In het verleden konden alleenreizende gasten niet in traditionele herbergen verblijven. Ongeveer 80% van de mensen eet meestal alleen. Restaurants, karaoke-gelegenheden, dierentuinen en themaparken worden steeds makkelijker om alleen van te genieten.”

De heer Arakawa wijst er ook op dat slechts 30% van de Japanse mannen actief is als het gaat om romantiek. Dit betekent niet dat 30% regelmatig met elkaar optrekt – 42% van de alleenstaande Japanse mannen in de leeftijd van 18-34 jaar zegt nog maagd te zijn – maar dat slechts 30% zelfs probeert een afspraakje te maken. Wat, volgens mijn ingewikkelde berekeningen, betekent dat maar liefst 70% passief is. Dat wil zeggen dat zeven van de tien Japanse mannen geen enkele moeite doen om afspraakjes te maken. Om het nog erger te maken, de meeste vrouwen zijn ook passief.

Dit is niet door vermoeidheid of apathie, hoewel, het is omdat van oudsher mensen getrouwd werden door middel van een vorm van koppelen genaamd omiai, ongeacht wat ze een partner te bieden hadden en of ze eigenlijk wel wilden trouwen.

“Nu mensen vrij zijn om uit te gaan met wie ze willen,” zegt de heer Arakawa, “de 70% die passief zijn als het gaat om romantiek hebben moeite om te trouwen.”

Lees meer: De geneugten en uitdagingen van alleen dineren

Dit is heel erg het geval met Junichi Mishima, 31, die naast me zit in een andere poncey ambachtelijke bier bar (het is een contractuele verplichting). Deze keer is het in Fukuoka, een ongelooflijk coole, hippe en jonge stad, vol met echt aantrekkelijke mensen. Het moet pijnlijk moeilijk zijn om hier passief te zijn.

“Ik weet niet of ik single wil zijn,” zegt hij, “maar ik denk dat ik het makkelijker vind. Ik heb geen vertrouwen in het praten met vrouwen en ik kan zonder ze leven. Ik zie sommige mannen die het makkelijk vinden om vrouwen te benaderen, ook al doen ze dat onhandig, en daardoor voel ik me nog minder zelfverzekerd. Wat zeg je nu eigenlijk?

“Ik lees liever, speel spelletjes, en denk niet aan daten. Zeker niet over het hebben van een vrouw! Soms zou ik willen dat ik seks met iemand kon hebben, maar ik weet niet waar ik moet beginnen. Ik weet dat ik ervoor zou kunnen betalen, maar dat wil ik niet doen. Zelfs dan zou ik niet weten wat ik moet zeggen. Ik denk dat ik op deze manier beter af ben. Minder stress.”

De toekomst is prima

Dit patroon van toenemend alleenstaand zijn is niet zonder gevolgen. De belangrijkste is dat bij een gebrek aan mensen die ‘baby’s maken’, er niet zoveel baby’s zijn. Dat is duidelijk. Terwijl de planeet als geheel verdrinkt in mensen, krimpt de Japanse bevolking. Geweldig om een kinderopvangplaats te krijgen, niet zo geweldig voor de toekomstige welvaart van je land. Mr Arakawa maakt zich echter geen zorgen.

“Er is geen reden om pessimistisch te zijn,” zegt hij. “Hetzelfde fenomeen deed zich voor in de 18e eeuw in Japan. Japanse culturen die tot op de dag van vandaag bestaan, zijn in die situatie ontstaan. De eetcultuur zoals sushi (fast food voor alleenstaande mannen in die tijd) en tempura, en de idolen- en cosplaycultuur zijn allemaal in die tijd ontstaan. Evenals kibyoshi en ukiyo-e, het equivalent van strips en manga vandaag, en entertainment culturen zoals kabuki. Een samenleving waarin veel mensen alleen leven brengt cultuur voort om in hun behoeften te voorzien.

Lees meer: 5 geweldige plaatsen met een bloeiende singles cultuur

“Vanuit een individueel perspectief, hoewel het huwelijk iets was met fysieke en mentale gezondheidsvoordelen, hebben Japanse mensen geen bijzonder negatieve kijk op alleen leven. Degenen die bang zijn om alleen te wonen, zijn gescheiden mannen. Zij zijn vaak erg afhankelijk van hun vrouw en het aantal zelfmoorden is bij hen het hoogst. Zij zijn ook verantwoordelijk voor een groot aantal kodokushi (alleen sterven zonder te worden opgemerkt). Mensen die nooit getrouwd zijn, hebben steeds vaker geen negatief beeld van alleen wonen.”

Hoe zit het met onze emotionele behoeften? Er valt veel te zeggen voor de nauwe, intieme steun van een partner, vooral als je je wilt afreageren. We zijn ons tegenwoordig allemaal zeer bewust van onze geestelijke gezondheid, en een gebrek aan praten erover is een van de schadelijkste problemen voor mannen. Als je naar huis gaat naar een lege flat met niemand anders om je gevoelens over te storten dan een parkiet of kamerplant, dan kan dat toch niet gezond zijn.

“Dit betekent niet dat het een eenzame samenleving wordt waar individuen leven zonder enige connecties,” zegt de heer Arakawa. “Fysiek op jezelf zijn en afgesneden zijn van de maatschappij moeten niet met elkaar worden verward. Mensen worden met elkaar verbonden via netwerken die in het verleden niet bestonden. Wat belangrijk is, is dat je niet op zoek bent naar iemand om altijd bij te zijn, maar dat je de emotionele onafhankelijkheid hebt om in jezelf te geloven en te zeggen: ‘Zelfs in mijn eentje red ik het wel’. Ik noem dit ‘de kracht om solo te leven’.

“Wat ik wil zeggen is: ‘Het is een eenzame weg, maar we zijn niet alleen.'”

Images: