Waarom doet inflatie de aandelenkoersen dalen?

De aandelenmarkten hebben de laatste tijd een stormachtige ontwikkeling doorgemaakt: de ene dag kelderden ze, de andere dag schoten ze weer omhoog.

Pundits hebben vele redenen gegeven voor de grootste beurskrach in twee jaar. Een van de vaakst beschuldigde boosdoeners was de dreiging van inflatie, wat losjes betekent een stijging van de consumentenprijzen in de tijd.

Die dreiging werd een beetje reëler nadat de laatste gegevens, vrijgegeven op 14 februari, toonden dat de inflatie in januari meer steeg dan verwacht, waardoor aandelen en obligaties lager werden.

Wat zou zoiets schijnbaar banaals ertoe brengen beleggers in een staat van gekte en zelfs paniek te brengen? Een nadere beschouwing van inflatie – een onderwerp dat ik nauwgezet heb bestudeerd – en hoe het de markten beïnvloedt, biedt enkele antwoorden. Het laat ook vermoeden dat een economische vertraging dichterbij is dan je denkt.

Wat is inflatie?

Inflatie wordt gedefinieerd als de mate van verandering in de prijzen van alles, van een stuk Ivory zeep tot de kosten van een oogonderzoek.

In de VS meten we de inflatie met iets dat de consumentenprijsindex wordt genoemd. Simpel gezegd is de CPI de gemiddelde prijs van een mandje goederen en diensten die huishoudens doorgaans kopen. Het wordt in de hele economie gebruikt, bijvoorbeeld om loonsverhogingen vast te stellen of om uitkeringen voor gepensioneerden aan te passen.

De CPI steeg in januari met 0,5 procent ten opzichte van de voorgaande maand op seizoensgecorrigeerde basis, meer dan economen hadden voorspeld en het meest sinds september.

Over de voorgaande 12 maanden steeg de index ongeveer 2,1 procent op niet-seizoengecorrigeerde basis, wat betekent dat de prijs van de meeste goederen en diensten gemiddeld met ongeveer dat bedrag steeg in die periode. Sommige, zoals ziekenhuisdiensten, stegen in een sneller tempo dan het gemiddelde (6 procent), terwijl andere categorieën langzamer stegen of zelfs daalden, zoals luchtvaarttarieven, die met 5,1 procent daalden.

Hoewel de inflatie nu nog vrij laag is, is dit niet altijd het geval geweest. In 1979 bedroeg de inflatie meer dan 11 procent, een trend die aanhield tot het begin van de jaren tachtig.

Sommige waarnemers zijn nu bang dat de inflatie weer gaat toenemen.

De huidige waarde van geld

Dus wat maakt beleggers in aandelen bang voor inflatie? Laten we eens kijken naar de twee manieren waarop inflatie de aandelenkoersen direct beïnvloedt. De eerste heeft betrekking op hoe we toekomstige inkomsten waarderen.

Wanneer u een aandeel koopt, bijvoorbeeld in Walmart of IBM, koopt u in feite een lange stroom van toekomstige kasstromen, gebaseerd op de winsten van het bedrijf. De waarde van het bedrijf (en zijn aandelenprijs) is gebaseerd op hoeveel deze toekomstige kasstromen vandaag waard zijn, een financieel begrip dat “contante waarde” wordt genoemd. De contante waarde van een som geld die naar verwachting in de toekomst zal worden geïnd, wordt berekend door rekening te houden met de invloed van rentetarieven en inflatie.

Zeg bijvoorbeeld dat u de loterij wint en u krijgt ofwel 10.000 dollar aangeboden over een jaar, ofwel 9.600 dollar nu meteen. Wat moet u doen? Wel, als u rationeel handelt en geen dringende schulden hebt die moeten worden afbetaald, zou u proberen te bepalen wat die $10.000 momenteel waard is. Om dat te doen zou u het delen door 1 plus de rente die u gemakkelijk bij een bank kunt krijgen, laten we zeggen 3 procent (we gaan ervan uit dat er geen inflatie is). De contante waarde van $10.000 over een jaar zou dus $9.709 zijn – wat betekent dat het beter is geduldig te wachten dan het geld nu te nemen.

Nu stellen we ons hetzelfde scenario voor, maar met inflatie, die naar verwachting 2 procent zal bedragen tijdens de periode. Door de inflatie wordt de bankrente 5 procent, en als gevolg daarvan is die 10.000 dollar vandaag eigenlijk maar 9.524 dollar waard. In dat geval, neem de $9.600.

Omdat de inflatie de “discontovoet” hoger heeft gemaakt, is de waarde vandaag van de toekomstige $10.000 verminderd. Hetzelfde gebeurt met aandelen. Aangezien de prijs van een aandeel slechts de voor risico gecorrigeerde contante waarde van de toekomstige kasstromen van het bedrijf is, zal een stijging van de inflatie de prijs ook doen dalen.

De keerzijde van inflatie

Een tweede manier waarop inflatie direct invloed heeft op aandelen, heeft het tegenovergestelde effect. Dat wil zeggen, ze zouden in waarde moeten stijgen.

Stijgende prijzen betekenen dat bedrijven meer geld kunnen verdienen aan elk computerspel, bankstel of gebakje dat ze verkopen. Een bakker, bijvoorbeeld, die brood voor $5 per brood verkoopt, verhoogt de prijs tot $5,50 vanwege de sterke vraag. Hoewel de kosten van het meel en de gist in hetzelfde tempo zijn gestegen, verdient de bakker toch meer geld omdat de winst ook omhoog gaat.

Dat leidt tot hogere toekomstige kasstromen en dus een hogere huidige waarde vandaag.
Deze twee effecten van inflatie zouden elkaar in theorie moeten opheffen. En toch worden aandelenkoersen meestal gehamerd als de inflatie stijgt. Dus wat is er aan de hand?

Er is veel bewijs, waaronder mijn eigen onderzoek, dat veel beleggers lijden aan iets dat “inflatie-illusie” wordt genoemd. Ze maken zich zorgen over het contante waarde-effect van de inflatie van aandelen, maar ze negeren de groei van de kasstromen en winsten die het gevolg zijn van een hogere inflatie. Dit leidt ertoe dat aandelenkoersen dalen terwijl dat niet zou moeten.

Tekort aan de horizon

Er is echter nog een derde, indirecte manier waarop inflatie de aandelenkoersen beïnvloedt. En dit zou wel eens de oorzaak kunnen zijn van de zorgen op de markten vandaag. Bij dit effect speelt de inflatie de rol van een kanarie in een kolenmijn, die waarschuwt dat er slechte tijden aankomen.

Om dit te begrijpen, moeten we kijken naar hoe de inflatie varieert gedurende de conjunctuurcyclus, dat is een manier om de groei van de economie te meten vanaf het begin van een expansie tot het einde van een recessie.

Aan het begin van een cyclus is de inflatie vaak laag. (Ze was praktisch onbestaande of zelfs negatief na de financiële crisis van 2008). Maar als de economie opwarmt en mensen meer geld te besteden hebben (zoals nu het geval is), beginnen bedrijven meer goederen en diensten te verkopen tegen gestaag stijgende prijzen, waardoor hogere winsten worden behaald, terwijl de meeste mensen in staat zijn om werk te vinden.

Naarmate er in de economie meer spullen worden gemaakt en verkocht, neemt de vraag naar grondstoffen en arbeidskrachten toe. Dit drijft niet alleen de prijzen op, maar kan ook resulteren in hogere lonen. De snelste stijging van het nettoloon in negen jaar was een ander “waarschuwingssignaal” dat beleggers onlangs angst aanjoeg.

Dit is waar we nu zijn. Als er niets aan gedaan wordt, kan de inflatie sterk oplopen, waardoor de economie waarschijnlijk snel zal vertragen en de werkloosheid zal toenemen. De combinatie van stijgende inflatie en werkloosheid wordt “stagflatie” genoemd, en wordt gevreesd door economen, centrale bankiers en zo’n beetje iedereen. Het is wat een economische boom plotseling kan doen omslaan in een baisse, zoals we zagen aan het eind van de jaren 1970. De Amerikaanse centrale bank heeft de mogelijkheid, via verschillende instrumenten, om de korte rente te manipuleren. Dus voordat het economische feest uit de hand loopt en stagflatie de kop opsteekt, grijpt de Fed in om de boel te kalmeren door de kosten van lenen te verhogen in een poging de economie geleidelijk af te remmen in plaats van haar te laten crashen en verbranden.

Denk aan de Fed als de verstandige persoon die iedereen vertelt om middernacht naar huis te gaan in plaats van tot in de vroege uurtjes door te feesten. Het zal de pret bederven om middernacht, maar we zullen allemaal gelukkiger zijn de volgende dag.

Is het feest voorbij?

Terug naar de huidige onrust. De laatste CPI cijfers suggereren dat de inflatie versnelt, maar het zal niet duidelijk zijn totdat we een paar meer lezingen krijgen.

Voorlopig is het vooral de dreiging van inflatie die voor problemen zorgt, nu beleggers zich beginnen te realiseren dat het feest een beetje te gek wordt en dat de Fed gaat ingrijpen en de boel wat gaat afremmen. Met andere woorden, inflatie is een waarschuwingssignaal dat er een economische vertraging op komst is – of die nu geleidelijk door de Fed wordt uitgevoerd of abrupt door een inflatiepiek.

Dus als dit allemaal wordt begrepen, waarom is de markt dan gecrasht? Beleggers willen natuurlijk zo lang mogelijk op het feest blijven. Pas als ze anderen naar de uitgang zien gaan, beseffen ze dat het misschien tijd is dat zij ook vertrekken, en haasten ze zich naar de deur. Dus de markt gaat onder.

Dit is de reden waarom een markt het geweldig kan lijken te doen en dan plotseling kan vallen bij de eerste hint van inflatie.

Dit is een bijgewerkte versie van een artikel dat oorspronkelijk is gepubliceerd op 12 feb. 2018.