Waarden helder krijgen

Het is heel belangrijk om helderheid te hebben over onze waarden.

Hier zijn wat tips die Russ Harris gaf tijdens een recente Happiness Trap workshop. Ik vond ze erg nuttig – ik hoop jij ook!

1. Waarden zijn ‘gewenste kwaliteiten van gedrag’. Zij gaan over wie wij in de wereld willen zijn. Wat voor soort werknemer, manager, collega, vriend, partner enz.

2. Waarden zijn geen doelen. Doelen kunnen worden bereikt, terwijl waarden keuzes zijn van moment tot moment. In dit moment kan ik nieuwsgierig zijn, maar ik kan nooit ‘nieuwsgierig’ bereiken.

3. Waarden zijn geen regels. Het zijn kwaliteiten die we vrij kiezen. Zodra we het gevoel krijgen dat we een waarde moeten volgen, verliest ze al haar vitaliteit. Het houdt op een waarde te zijn en wordt een regel. In vitale werkomgevingen tekenen mensen graag voor de waarden van de organisatie. In werkplekken zonder vitaliteit volgen medewerkers de organisatorische ‘waarden’ omdat ze in de problemen komen als ze dat niet doen.

4. Waarden gaan over mijn gedrag, niet over wat ik van anderen wil krijgen. In een recente ontroerende post gaf Rob een voorbeeld van een ‘waarde’ die vitaliteit miste:

‘Ik waardeer mijn familie, voor de liefde en steun die ze me bieden.’

Rob schreef over het belang van het onderzoeken van de gevoelens onder deze uitspraak om tot iets vitalers te komen. Hij maakte een belangrijk punt. Ik zou er ook aan willen toevoegen dat deze ‘waarde’ eigenlijk een verklaring van een wens of behoefte is. En het vermengen van waarden en behoeften is problematisch. Wat als mijn familie in beslag genomen wordt door hun eigen problemen en mij niet de steun geeft die ik nodig heb? Stop ik dan met hen te waarderen? Maar als ik deze uitspraak kan omzetten in een eigenschap van mijn eigen gedrag, dan heb ik dat volledig in de hand. Elk moment kan ik kiezen om naar de waarde te handelen of niet. Misschien is het wel zo:

‘Ik hecht waarde aan mijn gezin. Ik laat dit zien door in mijn omgang met hen liefdevol en zorgzaam te zijn’

Dit betekent dat waarden ongelooflijk versterkend kunnen zijn. Ze gaan over hoe ik ervoor kies me te gedragen. Ze zijn niet afhankelijk van hoe anderen op mij reageren. Ik moet hier wel een kanttekening bij plaatsen: waarden moeten flexibel zijn. De context bepaalt naar welke waarden ik op een bepaald moment handel. Met een pestende baas, kan ik ervoor kiezen om te handelen op basis van mijn waarden rond assertiviteit en rechtvaardigheid. Met een ongelukkige klant, kan ik ervoor kiezen om te handelen op basis van mijn waarden rond vriendelijkheid en medeleven. Maar omdat het altijd om mij gaat, heb ik de macht om te kiezen.