U.S. Forest Service

Wilde gember (Asarum canadense L.)

Door Larry Stritch

Asarum canadense, wilde gember, komt voor in de hele oostelijke helft van de Verenigde Staten. Hij groeit op rijke mesische bodems in schaduwrijke loofbossen. Menig wandelaar is langs de grote kolonies van deze vroege lentebloem gelopen zonder zich te realiseren dat deze plant een interessante en eigenaardige bloem heeft onder het bladerdak van zijn hartvormige bladeren. De planten zijn zacht behaard, vooral de bladsteel en de bloem. De bloem van de wilde gember bevindt zich aan de basis van de plant en grenst aan de grond. De bloemen zijn klokvormig met drie acuminaat-geribbelde uiteinden. De bloem is van binnen bruinachtig paars. Sommige mensen vergelijken de bloem met een omgestoten kruikje op de grond.

De kleur en de plaats van de bloem hebben een ongewoon en interessant verhaal. De bloem is geëvolueerd om kleine bestuivende vliegjes aan te trekken die vroeg in de lente uit de grond tevoorschijn komen op zoek naar een dooiend karkas van een dier dat de winter niet heeft overleefd. Door naast de grond te liggen wordt de bloem gemakkelijk gevonden door de opkomende vliegen. De kleur van de bloem lijkt op die van ontbindend vlees. Of deze vliegen de bloem bestuiven of niet, is omstreden. Toch gaan ze de bloem binnen om aan de koude winden van het vroege voorjaar te ontsnappen en zich tegoed te doen aan het stuifmeel van de bloem. Een deel van het stuifmeel hecht zich aan hun lichaam en wordt meegenomen als ze de volgende bloem bezoeken.

Als de zaden eindelijk rijp zijn, zit er een klein olieachtig voedselgiftje aan het zaad vast; dit aanhangsel wordt een “elaiosoom” genoemd. De “elaiosomen” trekken mieren aan die de zaden meevoeren naar hun ondergrondse thuis, waar ze het smakelijke voedsel verorberen en het zaad laten ontkiemen. Het ecologische voordeel is dat de zaden niet worden gepredeerd door zaadetende dieren.

Wilde gember heeft ook een aantal interessante etnobotanische toepassingen. Inheemse Amerikanen en vroege Euro-Amerikaanse kolonisten hebben wilde gember als specerij gebruikt. De wortel wordt gedroogd geoogst en vervolgens tot poeder vermalen. Vroege kolonisten kookten ook stukken van de wortel in suikerwater gedurende enkele dagen om een gekonfijte wortel met gembersmaak te verkrijgen. De overgebleven vloeistof werd dan ingekookt tot stroop die werd gebruikt op pannenkoeken en andere etenswaren. Wetenschappers hebben echter vastgesteld dat de planten giftige stoffen kunnen bevatten en consumptie ervan wordt sterk afgeraden.

De inheemse Amerikanen en vervolgens de Euro-Amerikaanse kolonisten gebruikten de plant ook als kompres om wonden te behandelen. Medische onderzoekers hebben twee antibiotische verbindingen in de plant geïdentificeerd, zodat het historische gebruik als antibioticum is gevalideerd.

Wilde gember is een uitstekende aanvulling voor een schaduwtuin. Het kweken uit zaad is niet praktisch, maar een grote kolonie van de plant zal een grote massa van ondergrondse wortelstokken hebben. De wortelstokken kunnen na het uitlopen van de plant in het voorjaar uit de grond worden gegraven en in uw wilde bloementuin worden uitgeplant. Het oogsten van wilde bloemen uit de nationale bossen is echter illegaal, tenzij u een vergunning heeft. Oogsten op particulier terrein mag alleen met uitdrukkelijke toestemming van de landeigenaar. Ondersteuning van uw lokale inheemse planten kwekerij door de aankoop van planten die niet in het wild zijn verzameld is een zeer goede optie. Eenmaal gevestigd in uw schaduwtuin, zal de plant uitgroeien tot een kolonie die zich elk jaar in alle richtingen tot zes à acht centimeter kan uitbreiden. Er is nog een extra bonus aan het hebben van deze fascinerende wilde bloem in uw tuin. Wilde gember is een alternatieve waardplant voor de prachtige Pipevine Swallowtail vlinder. De rupsen zijn bruinzwart met twee rijen oranje vlekken op hun rug.