Te veel houden van

“Ik hou veel te veel van je, ik heb het vanaf het begin geweten, maar toch is mijn liefde zo groot, dat ik mijn hart niet kan bedwingen” -Alma Cogann
“Te veel van iets goeds is heerlijk.” -Mae West
Liefde is moreel wenselijk omdat zij een diepe zorg voor een ander inhoudt. Het is moeilijk in te zien hoe zo’n positieve zorg bekritiseerd kan worden. Niettemin bekritiseren mensen minnaars en vooral diegenen wier liefde overdreven lijkt te zijn. Kan men zijn geliefde zeggen dat hij te veel van haar houdt? De romantische liefde wordt in idealistische termen beschreven als iets enorms, compromisloos en zonder beperkingen. Uitspraken als “De wereld is veranderd, alles is nu anders”, “Van hem houden is heerlijk; mijn hele wezen breidt zich uit naar ongekende sferen”, “Ik ben omringd door niets anders dan jou” zijn gebruikelijk onder geliefden. Als “Alles wat je nodig hebt is liefde,” en “Jij bent alles wat ik nodig heb,” dan is het moeilijk in te zien hoe liefde bekritiseerd kan worden als overdreven.
Er is inderdaad een opvatting die beweert dat, in tegenstelling tot andere emoties, liefde niet bekritiseerd kan worden omdat zij bestaat uit belangeloze zorg voor de geliefde, waarbij het alleen gaat om het bevorderen van haar welzijn. Volgens deze opvatting wordt de waarde van de liefde niet bepaald, of althans niet geheel bepaald, door haar praktische waarde als middel om bepaalde doeleinden van de minnaar te bereiken; zij is veeleer gericht op het welzijn van de geliefde. Dienovereenkomstig zouden we gewoonlijk niet iemand bekritiseren die diep en gelukkig verliefd is op iemand, alleen omdat we denken dat hij een betere partner had kunnen vinden.
Hoewel, zelfs als liefde uitsluitend betrekking zou hebben op belangeloze zorg voor de geliefde (en dit is niet duidelijk zo), dan nog is er de vraag wat de juiste zorgzaamheid is. Liefde is niet een louter theoretische houding; zij heeft diepgaande gedragsimplicaties voor ons leven. En als zulk gedrag ongepast wordt, dan kan de vraag rijzen of men te veel kan liefhebben (in tegenstelling tot de bovenstaande opvatting).
Emoties kunnen schadelijk zijn wanneer zij buitensporig zijn. Emotionele overdaad is schadelijk om dezelfde redenen als andere vormen van overdaad schadelijk zijn. Net als bij andere emoties kan overdaad in de liefde de minnaar belemmeren een breder perspectief te zien. Zelfs normale gevallen van romantische liefde hebben de neiging een eng temporeel perspectief te scheppen dat zich concentreert op de geliefde en dat vaak andere overwegingen uit het oog verliest. Er is dan ook beweerd dat het onmogelijk is om lief te hebben en wijs te zijn en dat het ware tegendeel van liefde rechtvaardigheid is. Het is dan ook geen wonder dat, zoals Stevie Wonder het zegt, “All in love is fair.”

Hoewel het moeilijk is om te definiëren wat buitensporigheid in de liefde is, impliceert het karakteriseren van liefde als “te veel” dat er enige schade is aangericht – hetzij aan de minnaar of aan de geliefde. Wanneer intense liefde ons zicht verblindt en ons onbehoorlijk doet handelen, kunnen mensen zeggen dat zo’n intense liefde te veel is. Een opmerking als, “Ik kon er niets aan doen, ik was stapelverliefd op haar,” geeft aan dat liefde soms overdreven kan zijn.

Het te veel liefhebben kan problematisch zijn wanneer het de minnaar schaadt, wat meestal op de lange termijn gebeurt. De intense liefde van de minnaar kan buitensporig zijn in de zin dat het haar verhindert de ware aard van hun relatie te beseffen. Haar intense liefde kan haar bijvoorbeeld verhinderen op te merken, of tenminste toe te geven, dat zijn houding tegenover haar vernederend is of dat hun relatie op lange termijn weinig kans heeft om te overleven. In tegenstelling tot de hierboven geciteerde bewering is het dus mogelijk om iemands intense liefde te bekritiseren op grond van het feit dat die intensiteit hem verhindert de fouten van zijn partner te zien of in te zien dat hij een andere partner zou kunnen kiezen die hem op langere termijn gelukkiger en tevredener zou kunnen maken. Om deze reden wordt in de klassieke kunst de god van de liefde, Cupido, vaak als blinde afgebeeld, waarmee wordt aangegeven dat minnaars blind zijn voor de gebreken of de ongeschiktheid van degene van wie zij houden.
Liefhebbers kunnen ook het gevoel hebben dat zij te veel houden van hun geliefde, wanneer zij menen dat deze niet in dezelfde mate van hen houdt. Wanneer een minnares het gevoel heeft dat zij meer geeft dan zij krijgt, zal zij het gevoel hebben dat zij te veel van haar partner houdt. Als zij het gevoel heeft dat zij meer of minder krijgt wat zij geeft, zal het gevoel van te veel liefhebben zich waarschijnlijk niet voordoen. Onnodig te zeggen dat liefde geen mechanische berekening moet zijn van wat we geven en krijgen, maar waar er een diepgaand gebrek is aan wederkerigheid, is het natuurlijk om het gevoel te hebben dat men te veel liefheeft (zie hier). Mensen die te veel liefhebben blijven vaak investeren in een relatie die geen kans heeft om te overleven, omdat hun geliefde niet in dezelfde mate van hen houdt.
Te veel liefhebben kan de geliefde ook kwetsen. Een typisch voorbeeld hiervan is wanneer de minnaar de geliefde niet toestaat van voldoende privé-ruimte te genieten. Dit gedrag komt in kleine vormen in vele relaties voor, hoewel het typisch een kenmerk is van pathologische gevallen. Zo zei een man die zijn vriendin vermoordde (volgens hem deed hij dat uit liefde): “Op een keer zei ze tegen me: Je houdt te veel van me, en dat vind ik niet leuk. Je investeert zo veel.” (zie hier). Er zij op gewezen dat de wens om zoveel mogelijk bij elkaar te zijn een hoofdkenmerk van de liefde is en niet een uiterlijk kenmerk ervan. De aard van de privé-ruimte wordt bepaald door de gegeven persoonlijkheden en door andere factoren, zoals de fase waarin de relatie zich op dat moment bevindt. Zo kan deze wens meer uitgesproken zijn in het stadium van verliefdheid, wanneer het weinig zin heeft minnaars ervan te beschuldigen te veel lief te hebben.

Wat de ouderliefde betreft, zouden sommigen kunnen beweren dat te veel van een kind houden schadelijk kan zijn, omdat het haar kan bederven. Anderen zouden kunnen aanvoeren dat het probleem hier niet ligt in het te veel liefhebben van het kind, maar in het niet begrijpen wat goed voor haar is op de korte en lange termijn. Hierop zou men kunnen antwoorden dat het juist de aard van intense emoties is om de ware aard van de gegeven omstandigheden niet te beseffen.

Vergaande romantische liefde is in haar aard niet buitensporig verkeerd, maar sommige gevallen van een dergelijke liefde hebben een grotere kans om dat te zijn.

De bovenstaande opvatting kan worden samengevat in de volgende uitspraak die een minnaar zou kunnen doen: “Lieveling, mijn liefde voor jou is zo diep en intens, en ik zal het de rest van mijn leven volhouden. Maar als je je enigszins ongemakkelijk voelt bij de manier waarop ik deze liefde uit, fluister dit dan alsjeblieft in mijn oor, zonder te vergeten het ook te kussen.”