Saksen

Geografie

Het huidige Saksen bestaat grotendeels uit heuvel- en bergland, waarbij alleen de meest noordelijke delen en het gebied rond Leipzig afdalen in de grote Noord-Europese vlakte. De belangrijkste bergketen is het Ertsgebergte (Erzgebirge), dat zich uitstrekt over ongeveer 160 km langs de zuidelijke grens van de deelstaat en een hoogte bereikt van meer dan 1.200 m (4.000 voet). In het westen en zuidwesten bevinden zich ondergeschikte groepen van dit gebergte, terwijl de noordoostelijke hoek van de staat wordt gekenmerkt door het gebergte van de Oberlausitz (Lausitz). Ten zuiden van deze groep, langs beide oevers van de Elbe, strekt zich een schilderachtig gebied uit van heuvels en diepe kloven, bekend als de Sächsische Schweiz, waar zich een nationaal park bevindt. De bovenloop van de Elbe stroomt van zuidoost naar noordwest door de deelstaat. De Mulde, een zijrivier van de Elbe, is de op één na grootste rivier in Saksen. Meer dan de helft van het landoppervlak van Saksen wordt gebruikt voor landbouw, en ongeveer een vierde is bebost. De regio heeft over het algemeen een gematigd klimaat, hoewel het bergland een strenger klimaat heeft.

Saksen is een van de dichtstbevolkte en dichtstbevolkte deelstaten in Oost-Duitsland, hoewel de bevolking sinds het midden van de 20e eeuw is gedaald. Tussen 1960 en het begin van de 21e eeuw is het aantal inwoners met een vijfde gedaald. Meer dan negen tiende van de bevolking is etnisch Duits; er is een kleine autochtone etnische minderheid, de Sorben, en er is ook een relatief kleine buitenlandse bevolking.

Noord-Saksen ligt in een van de vruchtbaarste delen van Oost-Duitsland en is agrarisch sterk ontwikkeld, hoewel de vruchtbaarheid naar het Ertsgebergte in het zuiden toe afneemt. Tarwe, gerst, koolzaad, suikerbieten, voedergewassen, erwten, appels, boter en kaas zijn de voornaamste landbouwprodukten, terwijl de veeteelt belangrijk is op de uitgestrekte weiden van het Ertsgebergte. Ook de bosbouw is van enig belang.

Saxonië kende lange tijd een belangrijke minerale productie in het Ertsgebergte, waaronder de productie van uranium, maar deze laatste is gestopt en in de hele regio zijn dure saneringsprojecten ondernomen om de verontreiniging van mijn- en afvallocaties te verminderen, met name rond Aue en Zwickau. Momenteel is bruinkool de enige belangrijke industriële hulpbron die nog in aanzienlijke hoeveelheden wordt ontgonnen, en zowel de productie als de werkgelegenheid in deze eens zo belangrijke sector zijn na de Duitse eenmaking drastisch teruggelopen. Bruinkool wordt zowel in het noordoosten van Saksen in het Lausitz-veld bij Hoyerswerda als rond Leipzig in het Midden-Duitse veld gedolven. Een duidelijk voordeel van de verminderde winning en het gebruik van bruinkool in Saksen en de wijdere regio is een drastische verbetering van de luchtkwaliteit.

Hoewel de Saksische economie, met name de verwerkende industrie, na de eenwording zwaar is gekrompen, is het nog steeds een van de grootste economieën in Oost-Duitsland en een van de weinige waar sectoren van de ”nieuwe economie”, zoals de micro-elektronica, een aanzienlijke groei hebben doorgemaakt. Niettemin is de werkloosheid in de deelstaat sinds het midden van de jaren negentig aanzienlijk. Belangrijke productiesectoren in Saksen zijn elektronica, machines, farmaceutica, de productie van auto’s en auto-onderdelen, voedselverwerking, uitgeverijen en textiel. De belangrijkste verwerkende industrie was vroeger de textielproductie, geconcentreerd in Chemnitz en Zwickau, en in vele kleinere stedelijke centra. Hoewel er in deze sector nog wel wat wordt geproduceerd, is de werkgelegenheid drastisch gedaald. Dresden, qua oppervlakte de grootste stad van de deelstaat, is de productieplaats van vele soorten optische en elektrische precisieapparatuur. Er zijn ook fabrieken voor de productie van siliciumchips in Dresden. Leipzig, de dichtstbevolkte stad van de deelstaat, is een centrum van drukkerijen en uitgeverijen, zware machinebouw en autofabricage. De automobielindustrie is ook belangrijk geweest in Mosel, bij Zwickau. Meissen is een belangrijk historisch centrum voor de productie van porselein en andere keramiek, en in de steden in het Ertsgebergte, met name in Seiffen, wordt nog steeds traditioneel houten speelgoed en kerstversiering geproduceerd.

De belangrijkste stedelijke centra zijn Leipzig, Dresden, Chemnitz, Plauen, Zwickau, en Meissen, en elk heeft belangrijke regionale dienstensectoren. Bovendien beschikken Leipzig en Dresden over belangrijke luchthavens. Met name Leipzig is een belangrijk nationaal vervoerscentrum, dankzij een sleutelpositie in het nationale spoor- en snelwegennet. Al eeuwenlang worden hier belangrijke beurzen gehouden. Na de eenwording profiteerden veel detailhandelaars van de centrale ligging van Leipzig in het Duitse verkeersnet, de toegang tot een grote regionale bevolking en een korte periode van minder strenge ruimtelijke ordeningsregels om een aantal grote winkelcentra in de voorsteden te bouwen. Ook het enorme station van Leipzig in de binnenstad is gerenoveerd en doet nu dienst als station en als aantrekkelijk winkelplein.

Saksen heeft een redelijk belangrijke toeristische sector die zich met name richt op het schilderachtige Ertsgebergte, Leipzig, de schilderachtige Elbe-vallei en Saksisch Zwitserland, en Dresden. Hoewel de stad in 1945 door een Brits-Amerikaans bombardement tot ruïnes werd gebombardeerd, is een deel van de vroegere architectonische glorie van Dresden hersteld. De wederopbouw van het Saksische koninklijke paleis, de Zwinger, en andere bezienswaardigheden begon na de oorlog; de eenwording zorgde voor meer middelen en maakte een relatief snelle wederopbouw mogelijk, bijvoorbeeld van de beroemde Frauenkirche van de stad. Naast cruises op de Elbe, bezoeken bezoekers van Dresden vaak het nabijgelegen Pillnitz (paleis en tuinen) en Radebeul (museum gericht op de populaire schrijver Karl May). Het Elbedal van Dresden, met inbegrip van het paleis Pillnitz en het centrum van Dresden, werd in 2004 door de UNESCO uitgeroepen tot werelderfgoed. Er zijn tal van architecturale en culturele bezienswaardigheden in andere delen van Saksen, met name in Görlitz, Bautzen, Freiberg, en Meissen. Het Muskauer Park, dat in 2004 eveneens tot werelderfgoed werd uitgeroepen, is een Europees landschapspark dat in het begin van de 19e eeuw werd aangelegd; het ligt op de grens tussen Duitsland en Polen en wordt door beide landen gezamenlijk onderhouden.

De deelstaat Saksen wordt bestuurd door een Landtag (deelstaatparlement) en een minister-president, die doorgaans een vooraanstaand lid van de sterkste partij van de Landtag is. De verkiezing van extreem-rechtse politici van de Nationale Democratische Partij (NDP) in het deelstaatparlement in 2004 leidde tot controverse en bezorgdheid bij sommigen in Saksen en Duitsland als geheel. Leipzig is een universiteitsstad, net als Zwickau. Er zijn technische universiteiten in Dresden, Chemnitz en Freiberg. De belangrijkste culturele centra van Saksen zijn Dresden en Leipzig. Dresden heeft belangrijke concentraties van historische gebouwen, musea en muziekgroepen, evenals belangrijke kunstcollecties en het beroemde Semper Opera House. In Leipzig bevindt zich een van de belangrijkste nationale bibliotheken van Duitsland (de Deutsche Bücherei), een nationaal gerenommeerd orkest (Gewandhausorchester), en afdelingen van de nationale Academie van Wetenschappen.