Psychologische foltering

Het Verdrag tegen foltering en andere wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing (beter bekend als het Verdrag van de Verenigde Naties tegen foltering) is een internationaal mensenrechtenverdrag, dat onder toezicht staat van de Verenigde Naties en tot doel heeft foltering en andere wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing overal ter wereld te voorkomen. Het verdrag verplicht staten doeltreffende maatregelen te nemen om foltering in elke staat onder hun jurisdictie te voorkomen, en verbiedt staten mensen te vervoeren naar elk land waar er reden is om aan te nemen dat foltering zou kunnen plaatsvinden.

De tekst van het verdrag werd op 10 december 1984 door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties goedgekeurd en trad, na ratificatie door de twintigste staat die partij was, op 26 juni 1987 in werking. 26 juni wordt nu erkend als de Internationale Dag ter ondersteuning van slachtoffers van foltering, ter ere van het Verdrag. In mei 2015 waren 158 staten partij bij het verdrag.

Het Verdrag gaf voor het eerst in de geschiedenis een definitie van psychologische foltering:

Marteling is iedere handeling waardoor opzettelijk hevige pijn of hevig leed, lichamelijk dan wel geestelijk, wordt toegebracht aan een persoon met zulke doeleinden als het verkrijgen van informatie of een bekentenis van hem of een derde, het bestraffen van hem voor een handeling die hij of een derde heeft begaan of waarvan hij of een derde wordt verdacht deze te hebben begaan, hem of een derde te intimideren of te dwingen, of om enigerlei reden gebaseerd op discriminatie van welke aard dan ook, wanneer deze pijn of dit lijden wordt toegebracht door of op instigatie van dan wel met de instemming of het gedogen van een overheidsfunctionaris of andere persoon die in een officiële hoedanigheid handelt.

Het Facultatief Protocol bij dit Verdrag (OPCAT, 2006) is een belangrijke aanvulling op het Verdrag van de Verenigde Naties. Het Comité tegen foltering (CAT) is een orgaan van onafhankelijke deskundigen dat toeziet op de uitvoering van het verdrag door de staten die partij zijn. Alle staten die partij zijn bij het verdrag, zijn verplicht regelmatig verslag uit te brengen aan het CAT over de wijze waarop de rechten worden toegepast. Na ratificatie van het Verdrag moeten staten binnen een jaar een verslag indienen, waarna zij verplicht zijn om de vier jaar verslag uit te brengen. Het Comité bestudeert elk verslag en richt zijn bezorgdheid en aanbevelingen tot de Staat die partij is in de vorm van “concluderende opmerkingen”. Onder bepaalde omstandigheden kan het CAT klachten of mededelingen in behandeling nemen van personen die beweren dat hun rechten uit hoofde van het Verdrag zijn geschonden. Het CAT komt gewoonlijk in mei en november van elk jaar bijeen in Genève.

Een eigentijdse definitie van psychologische marteling zijn die processen waarbij “de input en processen van de bewuste geest worden aangevallen of gemanipuleerd die de persoon in staat stellen zich te oriënteren in de omringende wereld, controle te behouden en te beschikken over de juiste voorwaarden om te oordelen, te begrijpen en vrijelijk beslissingen te nemen, hetgeen de essentiële constitutieve ingrediënten zijn van een ongeschonden zelf”. De Torturing Environment Scale is de eerste schaal om Torturing Environments te meten op basis van dit model.