Oorsprong van de spin

Spinnen zijn waarschijnlijk zo’n 400 miljoen jaar geleden geëvolueerd uit arachnide voorouders met een dikke buik die nog niet lang geleden uit het water waren gestapt. De eerste echte spinnen, slanke spinachtigen met gesegmenteerde buikspieren en spindraden die zijde produceren, zijn bekend van fossielen zoals Attercopus fimbriungus. Deze spin leefde 380 miljoen jaar geleden in het Devoon, meer dan 150 miljoen jaar voor de dinosauriërs.

De meeste van de vroege gesegmenteerde fossiele spinnen behoorden tot de Mesothelae, een groep primitieve spinnen waarbij de spindoppen onder het midden van het achterlijf waren geplaatst (in plaats van aan het eind zoals bij ‘moderne’ spinnen). Het waren waarschijnlijk op de grond levende roofdieren, die leefden in de reusachtige clubmossen en varenbossen van het midden-laat-Paleozoïcum, waar zij vermoedelijk andere primitieve geleedpotigen (zoals kakkerlakken, reuzenzilvervisjes, slaters en miljoenpoten) tot roofdieren maakten. Zijde kan eenvoudigweg gebruikt zijn als beschermlaag voor de eieren, als voering voor een terugtrekhol, en later misschien voor eenvoudige constructie van grondwebben en valdeuren.

Toen het planten- en insectenleven diverser werd, werd ook het gebruik van zijde door de spin groter. Spinnen met spindraden aan het einde van het achterlijf (Opisthothelae) verschenen meer dan 250 miljoen jaar geleden, vermoedelijk bevorderend voor de ontwikkeling van meer uitgebreide webben en doolhof webben voor het vangen van prooien zowel op de grond als op het gebladerte, alsmede de ontwikkeling van de veiligheidssleeplijn.

Tegen de Jura-periode (191 – 136 miljoen jaar geleden), toen de dinosauriërs over de aarde zwierven, hadden de verfijnde luchtwebben van de orb weefspinnen zich ontwikkeld om de snel diversifiërende hordes vliegende insecten te vangen. Op dezelfde manier zou de diversificatie van jagende spinnen in strooisel-, schors- en bladnissen zijn voortgeschreden in reactie op nieuwe mogelijkheden voor het vangen van prooi en habitat.

Desondanks is het fossielenbestand van de spinnen relatief arm. In het Tertiair tonen de rijke vondsten van barnstenen spinnenfossielen – complete spinnen gevangen in heldere, kleverige boomhars – ons dat er meer dan 30 miljoen jaar geleden een spinnenfauna bestond die in grote lijnen overeenkomt met die van vandaag.