Lili Elbe

Lili Elbe, oorspronkelijke naam Einar Wegener, Einar ook wel gespeld als Ejner, (geboren 28 december 1882, Vejle, Denemarken-gestorven 13 september 1931, Dresden, Duitsland), Deense schilderes die, als man geboren, wat nu genderdysforie wordt genoemd ervoer en vrouw werd toen zij ’s werelds eerste gedocumenteerde geslachtsaanpassende operatie onderging.

Als Einar Wegener geboren, leefde Elbe bijna haar hele leven als man. In het begin van het eerste decennium van de 20e eeuw studeerde Elbe (toen Wegener) kunst aan de Koninklijke Deense Academie voor Schone Kunsten in Kopenhagen en ontmoette daar Gerda Gottlieb. De twee werden verliefd en trouwden rond 1905. Volgens het boek dat Elbe schreef – hoewel het werd toegeschreven aan haar vriend Ernst Ludwig Hathorn Jacobson onder het pseudoniem Niels Hoyer – over haar overgang van man naar vrouw (Fra Mand til Kvinde ), realiseerde ze zich haar ware genderidentiteit toen Gerda – een succesvol schilderes en mode-illustratrice (en illustratrice van lesbische erotica)- haar toenmalige echtgenoot vroeg om vrouwenkleding aan te trekken en als haar model te fungeren. Wegener was daarna haar vaste model. Het echtpaar verhuisde uiteindelijk naar Parijs, waar Wegener zich vrij voelde om soms als Einar Wegener en soms als Lili Elbe in het openbaar te verschijnen. In 1924 was haar werk – waaronder landschappen, interieurscènes, stillevens en portretten – in Parijs te zien op de Salon d’Automne en de Salon des Indépendants. Toen Wegener zich eenmaal begon om te vormen tot vrouw, lieten zij en Gerda hun huwelijk ontbinden.

De eerste van vijf zeer experimentele operaties die Elbe onderging, vond plaats in 1930. Voorafgaand aan de operatie, die werd uitgevoerd door de Duitse gynaecoloog Kurt Warnekros, werd zij onderzocht door de Duitse arts en seksualiteits-theoreticus Magnus Hirschfeld. Bij de reeks operaties werden haar testikels en penis verwijderd en vervolgens werden eierstokken en een baarmoeder bij haar getransplanteerd. Ze stierf aan complicaties niet lang na de vijfde operatie in 1931. Voordat zij haar eerste operatie onderging, was door haar artsen (mogelijk door Hirschfeld) vastgesteld dat Elbe meer vrouwelijke dan mannelijke hormonen had en waarschijnlijk had wat nu bekend staat als het Klinefelter syndroom, een afwijking van de geslachtschromosomen die bij mannen voorkomt. Het verhaal van haar transitie werd kort na haar dood gepubliceerd (met pseudoniemen toegepast op alle personen die in het boek worden genoemd) en is sindsdien opnieuw verteld in The Danish Girl (2000), een roman van David Ebershoff, en een grote speelfilm met dezelfde naam (2015) met Eddie Redmayne in de hoofdrol.