Levensverwachting 2000 jaar vrijwel constant

De Centers for Disease Control and Prevention, vaak de voorbode van slecht nieuws over e. coli-uitbraken en de Mexicaanse griep, had onlangs goed nieuws: De levensverwachting van Amerikanen is hoger dan ooit, op bijna 78.

Discussies over levensverwachting gaan vaak over hoe het in de loop van de tijd is verbeterd. Volgens het National Center for Health Statistics was de levensverwachting voor mannen in 1907 45,6 jaar; in 1957 was dat 66,4 jaar; in 2007 was dat 75,5 jaar. In tegenstelling tot de meest recente stijging van de levensverwachting (die grotendeels te danken was aan een daling van de helft van de belangrijkste doodsoorzaken, waaronder hartziekten, moord en griep), was de stijging van de levensverwachting tussen 1907 en 2007 grotendeels te danken aan een dalend kindersterftecijfer, dat in 1907 9,99 procent bedroeg; in 2007 was dat 2,7 procent.99 procent in 1907; 2,63 procent in 1957; en 0,68 procent in 2007.

Maar het opnemen van kindersterftecijfers in de berekening van de levensverwachting wekt de verkeerde indruk dat vroegere generaties op jonge leeftijd stierven; Amerikanen stierven niet massaal op 46-jarige leeftijd in 1907. Feit is dat de maximale menselijke levensduur – een begrip dat vaak wordt verward met “levensverwachting” – al duizenden jaren min of meer gelijk is gebleven. Het idee dat onze voorouders routinematig jong stierven (bijvoorbeeld op 40-jarige leeftijd) heeft geen basis in wetenschappelijke feiten.

Toch is deze mythe wijdverbreid, en wordt hij herhaald door zowel het publiek als professionals. Een paar voorbeelden:

* Een artikel over Egyptische piramidebouwers in het november 2001 nummer van “National Geographic” merkte op: “Ondanks de beschikbaarheid van medische zorg was het leven van de arbeiders kort. Gemiddeld leefde een man 40 tot 45 jaar, een vrouw 30 tot 35 jaar.”

* In een persbericht uit 2005 voor het tv-programma “Nightline” schreef een producent: “Ik ben 42 jaar oud. Ik woon in een comfortabel huis met mijn gezin…. Ik heb geluk. Als ik in Sierra Leone zou zijn, het armste land in Afrika, dan zou ik waarschijnlijk dood zijn op mijn leeftijd. De levensverwachting is daar 34 jaar.”

* In een nieuwsbericht van Reuters van 18 december 2003 over de gevolgen van AIDS in Afrika stond: “Een meisje dat nu in Japan wordt geboren, kan verwachten 85 jaar te leven, terwijl een meisje dat in Sierra Leone wordt geboren, waarschijnlijk niet ouder dan 36 jaar zou worden.”

Dergelijke beweringen zijn volkomen onjuist; de meeste mensen in Sierra Leone vallen niet op 34-jarige leeftijd dood neer. Het probleem is dat het geven van een “gemiddelde leeftijd” waarop mensen stierven ons bijna niets zegt over de leeftijd waarop een individuele persoon die op dat moment leefde zou kunnen verwachten te sterven.

Opnieuw trekt het hoge kindersterftecijfer de “levensverwachting” dramatisch naar beneden. Als een echtpaar twee kinderen heeft en een van hen sterft in het kraambed terwijl de ander 90 jaar wordt, dan is de bewering dat de kinderen van het echtpaar gemiddeld 45 jaar oud werden, statistisch gezien nauwkeurig, maar betekenisloos. Beweren dat een lage gemiddelde leeftijd van overlijden het gevolg is van een hoge kindersterfte is niet hetzelfde als beweren dat de gemiddelde persoon in die bevolking op die leeftijd zal sterven.

Natuurlijk is kindersterfte slechts een van de vele factoren die van invloed zijn op de levensverwachting, waaronder geneeskunde, criminaliteit en veiligheid op de werkplek. Maar wanneer het wordt meegerekend, leidt het vaak tot verwarring en mythes.

Toen Socrates rond 399 v. Chr. op 70-jarige leeftijd stierf, stierf hij niet van ouderdom maar door executie. Het is ironisch dat de oude Grieken tot hun 70e en ouder werden, terwijl de moderne Amerikanen meer dan 2000 jaar later niet veel langer leven.

Benjamin Radford is hoofdredacteur van het wetenschappelijke tijdschrift Skeptical Inquirer. Zijn boeken, films, en andere projecten zijn te vinden op zijn website. Zijn Bad Science column verschijnt regelmatig op LiveScience.