Komodo (eiland)

De vroegste verhalen (onder westerlingen) over een draakachtig dier dat in de regio zou bestaan, circuleerden wijd en zijd en trokken veel aandacht. Maar geen enkele westerling bezocht het eiland om het verhaal te controleren totdat de officiële belangstelling in het begin van de jaren 1910 werd aangewakkerd door verhalen van Nederlandse zeelieden uit Flores in Oost Nusa Tenggara over een mysterieus schepsel. Het wezen zou een draak zijn die een klein eiland bewoonde in de Kleine Soenda-eilanden (waarvan Flores het hoofdeiland is).

Vegetatie op het eiland Komodo

De Nederlandse zeelieden meldden dat het wezen tot zeven meter lang was met een groot lichaam en een grote mond die voortdurend vuur uitblies. Het verbrandde hen en dus konden zij het onderzoek niet voortzetten. Men geloofde toen dat het vreemde wezen kon vliegen. Toen hij de berichten hoorde, plande luitenant Steyn van Hensbroek, een ambtenaar van het Nederlandse koloniale bestuur op Flores, een reis naar het eiland Komodo om zelf de zoektocht voort te zetten. Hij bewapende zich, en vergezeld van een team soldaten landde hij op het eiland. Na een paar dagen slaagde Hensbroek erin een van de hagedissen te doden om hem te onderzoeken.

Van Hensbroek nam de draak mee naar het hoofdkwartier waar metingen werden verricht. Hij was ongeveer 2,1 meter lang, met een vorm die sterk leek op die van een hagedis. Meer monsters werden vervolgens gefotografeerd door Peter A. Ouwens, de directeur van het Zoölogisch Museum en Botanische Tuinen in Bogor, Java. De platen die Ouwens maakte zijn de eerste betrouwbare documentatie van details over wat nu de Komodovaraan (of Komodomonitor) wordt genoemd.

Ouwens was erop gebrand om meer monsters te verkrijgen. Hij ronselde jagers die twee draken van 3,1 meter en 3,35 meter doodden en twee jongen van elk minder dan een meter vingen. Ouwens bestudeerde de monsters en concludeerde dat de Komodovaraan geen vlammenwerper was, maar een soort varaan. De onderzoeksresultaten werden in 1912 gepubliceerd. Ouwens gaf de reuzenhagedis de naam Varanus komodoensis. Zich het belang van de varanen op Komodo Island als bedreigde diersoort realiserend, vaardigde de Nederlandse regering in 1915 een verordening uit voor de bescherming van de hagedissen op Komodo Island.

In 1926 verzamelden W. Douglas Burden, F.J. Defoisse, en Emmett Reid Dunn specimens voor het American Museum of Natural History. Burden’s hoofdstuk “The Komodo Dragon”, in Look to the Wilderness, beschrijft de expeditie, de leefomgeving van de draak en zijn gedrag.

De Komodovaraan werd een soort levende legende. In de decennia na de ontdekking van de Komodo hebben verschillende wetenschappelijke expedities uit verschillende landen veldonderzoek gedaan naar de draken op het eiland Komodo.