Kan schreeuwen of gillen slecht zijn voor je relatie?

Het korte antwoord is dat overdaad meestal slecht is; dit blijkt het geval te zijn in relaties waarin veel geschreeuwd of gegild wordt. Met “schreeuwen” of “gillen,” wat ik bedoel is het verheffen van iemands stem.

Veel mensen denken dat ze niet anders kunnen dan hun stem verheffen. Ze denken dat het “normaal” is en dat ze het niet in de hand hebben. Maar is dat echt zo? En waarom schreeuwen mensen eigenlijk?

Het is nuttig om op te merken dat mensen niet de enige dieren zijn die soortgelijk gedrag vertonen. Wanneer een dier, zoals een hond, wordt gepresenteerd met een externe stimulus die hij interpreteert als bedreigend, kan hij grommen of hard blaffen. Dit verbale gedrag lijkt te zijn gebaseerd op de evolutionaire overlevingsdrang die is voorbedraad.

Ook schreeuwen of gillen, of andere zelfverdedigende veranderingen in intonatie of gedrag bij mensen, lijkt te zijn gebaseerd op ons overlevingsinstinct. Dergelijke gedragsreacties worden grotendeels bemiddeld door het limbisch systeem van de hersenen, dat een deel van de hersenen inschakelt dat de amygdala wordt genoemd. Dit emotionele centrum van de hersenen kan bepalen dat een externe gebeurtenis bedreigend is, en kan de hypothalamus activeren, die het “vecht of vlucht” systeem (AKA het sympathische zenuwstelsel) inschakelt.

Het is opmerkelijk dat, in reactie op een bedreigende situatie, de cerebrale cortex pas kan worden ingeschakeld nadat het limbische systeem is ingeschakeld. Stel bijvoorbeeld dat u een wandeling maakt en u ziet een grote zwarte Labrador retriever op een grasveld zitten die u aandachtig aanstaart. Als u ooit door een Labrador bent aangevallen, dan kunt u onmiddellijk geagiteerd raken en in de “vecht of vlucht” modus terechtkomen. Adrenaline wordt naar uw spieren gepompt; uw hartslag stijgt; uw ademhaling neemt toe. U kunt deze veranderingen van binnen voelen – u voelt bijvoorbeeld uw hart bonzen.

Dan merkt u dat de hond is vastgeketend en u niet kan bereiken als hij het zou proberen. U begint te redeneren dat u waarschijnlijk toch niet echt in direct gevaar bent. Als zodanig reageer je eerst en denk je pas na in dergelijke situaties die als bedreigend worden ervaren. De rol van onze hogere denkcentra in de hersenen (die welke betrokken zijn bij redeneren en evalueren) is dan om de reactie aan te passen.

Of, in welke mate, en hoe uw automatische defensieve reactie wordt volgehouden, hangt af van wat u uzelf over de situatie vertelt. Als je concludeert dat de hond niet echt een bedreiging vormt, kun je beginnen je lichamelijke reactie te herstellen tot homeostase. Als je concludeert dat het nog steeds een bedreiging is (“Hoe weet ik dat die hond niet losbreekt en op me af komt stormen?”), dan kun je je opwinding volhouden, en kun je in staat zijn om hard tegen de hond te schreeuwen: “Blijf verdomme uit mijn buurt!”

Dit betekent niet dat voorafgaande gedachten je limbisch systeem niet kunnen activeren. Inderdaad, het kan en vaak doet. Wij mensen hebben ook een niveau van secundaire emoties die geen voorbedachte reacties zijn, maar ontstaan als gevolg van voorafgaande redenering en evaluatie. Deze emoties omvatten woede als reactie op externe gebeurtenissen. Dergelijke secundaire emoties kunnen ook leiden tot lichamelijke onrust en de neiging tot zelfbeschermende reacties, waaronder schreeuwen of gillen.

Dit is vaak het geval als het gaat om interpersoonlijke relaties. Stel bijvoorbeeld dat uw partner te laat thuiskomt van zijn werk op uw verjaardag. Daar zit u dan, wachtend, klaar om het feest te beginnen – maar nog steeds geen teken van hem. Je zou kunnen beginnen te denken: “Hoe kon hij me dit aandoen op onze trouwdag? Hij moet niet echt van me houden, die waardeloze, rotte klootzak!”

U voelt dan de woede in uw lichaam opborrelen. Je hart begint te bonzen, je voelt een brok in je keel, en je voelt je nerveus. U bent volledig klaar om de “klootzak” een stuk van je geest te geven zodra hij komt lopen door de deur, wat inhoudt dat u uw stem verheft (schreeuwen of gillen) of andere verbaal defensieve gedragsreacties.

U kunt uzelf natuurlijk wijsmaken dat u hem niet kunt laten weten hoe u zich werkelijk voelt, dus u kunt een nonchalante houding veinzen terwijl u van binnen woedend bent. Aan de andere kant kun je tegen jezelf zeggen dat wat hij deed zo vreselijk was dat het onmiddellijk moet worden afgehandeld. Dan zou je jezelf toestemming geven om hem met beide vaten te raken, wat, heel vaak, inhoudt dat je je stem luid verheft.

Een groot probleem met dergelijke verbaal agressieve reacties is dat ze, op hun beurt, de neiging hebben om te worden ontmoet met soortgelijke defensieve reacties van het doelwit, die zelfverdedigend je reactie kan opvatten als persoonlijk kwetsend. “Het was niet mijn schuld. Ik moest een opdracht afmaken. Je hebt echt het recht niet om zo tegen me te praten!” Dit, op zijn beurt, kan leiden tot verdere vergelding (“Je had niet de hersenen om me te bellen; ik hoop dat je rot in de hel!”), die een escalerende cyclus van zelfverdedigende reacties in gang kan zetten.

Vaak, omdat men meestal achteraf serieus nadenkt, is het resultaat spijt. In het geval van een voortdurende relatie, tenzij er enige constructieve verandering wordt aangebracht, is het waarschijnlijk dat dezelfde vicieuze cirkel van zelfbeschermende reacties zich in de loop van de relatie steeds weer zal herhalen. Het resultaat is dan verdere vervreemding en spijt.

In sommige gevallen kan de defensieve reactie zijn dat een van de partijen in de relatie zich aanpast aan de agressieve behandeling (bijvoorbeeld uitgescholden worden), wat leidt tot passieve aanvaarding. In deze vorm van disfunctionele relatie blijft de wrok etteren onder de oppervlakte van het vernisje van aanvaardbaarheid. In andere gevallen, wanneer er sprake is van “terugvechten”, kan er sprake zijn van een voortdurend conflict totdat de relatie eindigt. Helaas zijn er paren die een leven lang in zo’n zelfvernietigende staat van conflicten verkeren, totdat een van de partijen overlijdt.

Dit wil niet zeggen dat conflicten noodzakelijkerwijs slecht zijn. Inderdaad, relaties waarin zelden of nooit enige vorm van verbaal geuite onvrede met de partner bestaat, kunnen slechts een façade zijn. Er is echter een verschil tussen “van hart tot hart” praten over problemen in een relatie, en schreeuwen of sparren. Terwijl het eerste kan leiden tot constructieve verandering, neigt het laatste naar zelfvernietiging.

Zo, als je in zo’n destructieve strijdlustige relatie zit, kan er dan constructieve verandering zijn?

Het eerste wat je je moet realiseren is dat, als lid van de homo sapiens, je verbale uitbarstingen, in tegenstelling tot het grommen of luid blaffen van de hond, kunnen worden gereguleerd – gehandhaafd, onderdrukt, of vermeden – door een hoog ontwikkelde hersenschors. Met andere woorden, je hebt de macht om rationeel of irrationeel te denken over externe gebeurtenissen. Je zelfbeschermingsmechanisme is dus een tweesnijdend zwaard. Je kunt het in je voordeel gebruiken of je kunt het gebruiken om je eigen geluk en dat van je partner te ondermijnen.

Doordat je cognitief controle hebt over zelfverdedigende verbale uitbarstingen, zoals schreeuwen en gillen, kun je werken aan constructieve verandering door je denken te veranderen. In mijn klinische ervaring, een primaire cognitieve drijfveer van zelfvernietigende, zelfverdedigende reacties is dat van het eisen dat anderen voldoen aan iemands verlangens, verwachtingen, of wensen. Dus, omdat je iets wilt, denk je dat het moet gebeuren. Dus wanneer je partner te laat thuiskomt op de vooravond van jullie jubileum, redeneer je dat hij je nooit zo mag behandelen, en dat hij daarom een “klootzak” is. Het is een dergelijke eis – het vasthouden aan het idee dat de wereld moet voldoen aan jouw voorkeuren – die vaak de zelfverdedigingsreactie van schreeuwen of gillen in intermenselijke conflicten teweegbrengt.

Stelt u zich eens voor dat uw partner of uw partner iets zegt of doet wat u echt niet bevalt. Ja, stel je dit nu voor! Stelt u het zich voor? Laat uzelf opgewonden voelen, zoals u zich gewoonlijk voelt wanneer dit werkelijk gebeurt. Ben je er al? Stop nu met te eisen dat je partner is zoals jij wilt. Er is immers geen natuurwet die zegt dat hij dat moet. Wat omhoog gaat moet naar beneden komen is een functie van de wet van de zwaartekracht. Maar nergens is er een wet die zegt dat je partner moet doen wat jij wilt. Je bent vrij om je voorkeur te geven, maar de wereld hoeft zich niet aan jouw voorkeur te conformeren. Helpt zo’n zelfpraatje om je te kalmeren? Voor velen wel, zoals degenen die baat hebben gehad bij Cognitieve Gedragstherapie (CGT) zullen beamen.

Het resultaat is dat we een aanzienlijke controle hebben over verbale uitbarstingen van schreeuwen en gillen. Natuurlijk, het is makkelijker om met de stroom mee te gaan. Als je van binnen woedend bent en je laat een tirade van schreeuwen en gillen los – echt, sommige mensen zijn moeilijk te verdragen – bedenk dan dat we dat allemaal hebben meegemaakt; en we zijn ook soms gerechtvaardigd om onze stem te verheffen.

Gillen of schreeuwen kan echter alleen een nuttige gedragsreactie zijn wanneer het wordt gebruikt in overeenstemming met zijn evolutionaire doel, namelijk gevaar afwenden. We maken een grandioze fout wanneer we toestaan dat dit mechanisme misbruikt wordt in de context van intermenselijke relaties. De eis van perfectie – dat de dingen moeten zijn zoals jij wilt dat ze zijn – is een manier van denken die vaak ons zelfbeschermend doel verslaat. Als we ons dit realiseren, kunnen we beginnen te werken aan de zelfdestructieve neiging om af te klinken.