Is het mogelijk om Mindful Materialistisch te zijn?

Kun je geluk kopen? Dit is iets wat ik me echt heb afgevraagd en heb geprobeerd in mijn donkere momenten. Ik heb tijdens vlagen van ellende wegwerpjurkjes en -topjes gekocht in de hoop dat ze mijn ziel zouden verzachten. In de laatkapitalistische, op consumptie gerichte en materialistische maatschappij waarin we leven, is de consensus (aangeprezen door grote bedrijven) dat we moeten proberen ons een weg naar geluk te spenderen. Ik bedoel, winkelen is nu toch ‘empowerment’, nietwaar? Als we de advertenties mogen geloven die me via koekjes (die zoet klinken maar dat allesbehalve zijn) volgen op een manier die niet zou misstaan in Minority Report, dan zou ik me ‘empowered’ moeten voelen als ik shampoo, conditioner of een scheerapparaat koop. Doe ik dat? Niet echt. Voel ik me gelukkig? Nee, ik voel me armer maar blij dat ik ergens in de nabije toekomst een lang bad zal nemen.

Er zijn echter enkele aankopen die me wel een goed gevoel geven en hier zijn enkele voorwerpen in mijn bezit die de Marie Kondo test doorstaan; ze wekken vreugde op. Er is een oude zwart-wit foto van de uitgebrande oude pier in Brighton kort na de brand die het verwoestte. Ik heb hem gekregen van de persoon die hem genomen heeft en hij zit in een lijstje van 4 pond van Ikea, waar ik echt blij van word als ik ernaar kijk. Het is meer dan een voorwerp, het is een symbool dat een bepaalde tijd en persoon vertegenwoordigt. Aan de meer luxueuze kant van mijn bezittingsspectrum staat een eerste editie van The Years van Virginia Woolf, met origineel artwork van haar zus Vanessa Bell, dat meer dan £2000 waard is. Ook dit was een geschenk (van mijn grootvader) en ik zou nooit een prijs kunnen plakken op de werkelijke waarde ervan.

Het idee dat je geen geluk kunt kopen is herhaaldelijk ontmaskerd als een mythe, hoewel het een adagium blijft waarmee we ons graag troosten als we geen geld hebben. Als het gaat om de symbiotische relatie tussen rijkdom en geluk is de gedachte onder zowel filosofen als sociale wetenschappers dat er een direct verband bestaat tussen geld hebben en gelukkig zijn, maar dat is niet simpelweg omdat geld betekent dat je veel spullen kunt kopen, het is omdat het stabiliteit biedt en hoe meer je daarvan hebt, hoe beter je levenskwaliteit. Inderdaad, het bewijs is dat materialisme ondubbelzinnig slecht voor ons is.

Critici van het materialistische neoliberale kapitalisme halen verschillende studies aan om dit te staven. Uit een ervan bleek dat mensen die materialistisch zijn, vatbaarder zijn voor geestelijke gezondheidsproblemen. Uit een ander onderzoek, dat in IJsland werd uitgevoerd nadat de economie van dat land was ingestort, bleek dat mensen die op de financiële crisis reageerden door hun aandacht te richten op hun gezins- en gemeenschapsleven, zich beter voelden dan degenen die zich concentreerden op materialisme, de oude aanpak van geld uitgeven om uit de crisis te geraken, die door bepaalde economen wordt bepleit. Een ander onderzoek, ironisch genoeg gepubliceerd door het Journal of Consumer Research, vond een direct verband tussen materialisme en eenzaamheid: materialistisch zijn kan je sociaal geïsoleerd doen voelen en sociaal geïsoleerd zijn kan je materialistisch maken. Uit de studie bleek dat mensen die van anderen zijn afgesneden, meer waarde hechten aan bezittingen.

Ik voel me soms overweldigd en gebombardeerd door het kapitalisme. Zoals veel typische internetgebruikers, zie ik honderden advertenties per uur, die me allemaal op een subliminaal niveau vertellen dat er een ideaal is en dat ik het kan krijgen als ik bereid ben om uit te geven. Het ligt in het verlengde van de Barbara Kruger-achtige advertenties die jaren geleden de tongue-in-cheek verkoopcampagnes voor Selfridges vormden, een ironie die haar niet ontgaan kan zijn. I shop, therefore I am’ was haar kritische commentaar op het kapitalisme, maar op een gegeven moment hebben we er allemaal aan meegedaan.

Ik wil geen afstand doen van al mijn aardse materiële bezittingen en ze inruilen voor spirituele vervulling, maar ik wil wel stoppen met dingen kopen om problemen op te lossen; in alle eerlijkheid: een paar schoenen van 40 pond van Zara kunnen niet voorkomen dat ik me op de lange termijn slecht voel. De vraag waar ik een antwoord op zoek, denk ik, is of je mindful materialistisch kunt zijn? Meer in het algemeen vraag ik me ook af of spirituele empowerment en consumentisme elkaar uitsluitende concepten zijn. Ik voel me soms schuldig als ik winkel, omdat ik het gevoel heb dat dit op de een of andere manier een symbool is van mijn oppervlakkigheid.

Uit studies blijkt dat jongere generaties tegenwoordig eerder zeggen dat ze spiritueel dan religieus zijn dan hun ouderen, en de opkomst van mysticore is goed gedocumenteerd. Het consumentenkapitalisme zit onmiskenbaar in de lift, dus is het geen wonder dat we ons opnieuw verdiepen in het mystieke en spirituele? Ruby Warrington richtte in 2013 haar website The Numinous op en werd al snel een toonaangevende stem in wat zij omschrijft als de ‘Now Age’-spiritualiteitsruimte. Sindsdien heeft ze een boek geschreven, Material Girl, Mystical World, dat de kruising van materialisme, consumentisme en mystiek in het leven van millennials verkent.

Voor Warrington is de Now Age een reïncarnatie van het nieuwe tijdperk van spiritualiteit dat ontstond in de jaren zestig toen het Watermantijdperk aanbrak. De technologie is de laatste 60 jaar enorm vooruitgegaan en de maatschappij is ook verschoven.

‘Een deel van mijn missie’, zegt ze, ‘is geweest om de kloof tussen het mystieke en het materiële te overbruggen.’ Volgens haar bestaat er ‘absoluut een vooroordeel, gebaseerd op zeer reële ideologieën, dat we afstand moeten doen van onze gehechtheid aan materiële zaken om een meer mystieke of spirituele denkwijze te omarmen.’ Maar daar is zij het niet mee eens. “Ik ben een mens”, zegt ze, “en ik leef op de planeet aarde en het feit alleen al dat ik een fysiek lichaam heb, maakt mij tot een materieel wezen – ik heb nog steeds fysieke behoeften waaraan voldaan moet worden. Dus het idee dat de enige manier om jezelf te vinden is om 6 maanden in een ashram te gaan mediteren, is in feite een barrière voor veel mensen om deze kant van het leven te onderzoeken.’

Is Warrington het ermee eens dat we in een wereld leven die ons in toenemende mate vertelt dat we zijn wat we in materiële termen hebben? Ze is het daarmee eens en vertelt me dat ze, voordat ze The Numinous oprichtte, 15 jaar lang voor modetijdschriften werkte. Ze begon zich af te vragen of wat ze deed wel betekenis had voor haar of de wereld in het algemeen en omarmde wat ze nu een ‘numineuze mentaliteit’ noemt.

Numinous is afgeleid van het Latijn en betekent in het algemeen iets dat een sterk spirituele kwaliteit heeft. Voor Warrington is dit een mix van praktijken, variërend van astrologie tot meditatie en kristallen.

‘Wat ik geloof’, vertelt ze me, ‘is dat onze kapitalistische cultuur en ons systeem zoveel belang hechten aan het materiële, dat het zoeken naar een verbinding met spiritualiteit of mystiek – ik prefereer het woord ‘numineus’ omdat het alles omvat – eigenlijk een zeer noodzakelijk onderdeel is van het vinden van een balans’. Als ik haar vraag door te dringen tot de kern van haar overtuigingen, zegt ze: “Zie het als een tegenwicht voor de extreem materialistische cultuur waarin we leven, en als ik materialistisch zeg, bedoel ik een cultuur die extreem gericht is op het uiterlijke en het bereiken van dingen als een weg naar geluk en vervulling. Sommige mensen zeggen misschien dat we die dingen niet nodig hebben en dat al ons geluk en vervulling van binnenuit kunnen komen, maar ik geloof dat het vinden van een evenwicht tussen die twee werelden de weg is naar een volledig geïntegreerd leven, waarin we nog steeds kunnen verschijnen en ons bezighouden met de materiële wereld en gepassioneerd kunnen zijn over onze carrière, interacties kunnen hebben in ons drukke stadsleven, maar we kunnen ons verbinden met iets dat groter is dan onszelf en dat meer betekenis, doel en vervulling brengt’.

Ruby vertelt me dat ze nu ook gestopt is met drinken. Ze zegt dat ‘de alcoholcultuur zo wijdverbreid is en dat het een van de dingen is die ons in ongezonde cycli gevangen houden’. Ik moet zeggen dat ik me hierin kan vinden, mijn snelle modegewoonten en drankgebruik zijn twee dingen die bij mij op een permanente mentale ‘moet echt uit’ lijst staan. Vroeger liep ik op de automatische piloot de Zara binnen”, zegt Ruby, “omdat ik zo verslaafd was aan die onmiddellijke bevrediging en dacht: “ooh, vandaag koop ik gewoon een nieuw topje”. Nu herken ik die verslaving en vraag me af: “Heb je echt een nieuw topje nodig?” “Heeft de wereld het nodig dat je een nieuw topje koopt?” “Moet Zara echt zoveel topjes produceren?” Nee. Absoluut niet.’

Geld kan geluk brengen als je het verstandig uitgeeft en spaart. Spullen kunnen je vreugde brengen, maar is uiteindelijk de sleutel tot het minder belang hechten aan materiële bezittingen en uiterlijke bereiking het vinden van doel en vervulling?

Ruby zegt dat er volgens haar niets mis is met “ons willen tooien en mooie dingen willen waarderen, als er al iets is, dan zijn dat de dingen die ons menselijk fysieke leven verbeteren en plezier en genot brengen, maar “ze vindt dat er veel te veel belang wordt gehecht aan het bereiken van materieel succes, vaak ten koste van ons geestelijk leven”.

Vandaag de dag wordt onmiddellijke bevrediging verwacht. We worden gevolgd door advertenties die ons herinneren aan dingen die we misschien een keer online hebben bekeken, subtiel en consequent fluisteren ze ‘je wilt me echt, je hebt me nodig, koop me, ik zal je leven veranderen’ en we weten dat met één klik, of aanraking van onze duim op ons iPhone-scherm, het van jou kan zijn, morgen bij ons thuis afgeleverd. Met zoveel afleiding is het gemakkelijk om uit het oog te verliezen wat we echt nodig hebben en gefixeerd te raken op wat we willen, of denken te willen.

De opleving van mystiek, spiritualiteit of hoe je het ook wilt noemen in een tijd van zulk intens consumentisme kan geen toeval zijn. Ruby vertelt me dat ze nu ook slaapt met een reusachtig amethistkristal naast haar bed en ik vertrouw haar toe dat ook ik kristallen bij me draag. Mijn oudtante bewaarde ze altijd in haar beha en ik raakte al op jonge leeftijd geïnteresseerd in hun kracht. Of het nu meditatie, kristallen, yoga, astrologie of numerologie is, of een samengestelde mystiek die uit al het bovenstaande bestaat, welke hulpmiddelen je ook gebruikt om je zelfkennis en zelfbewustzijn te ontwikkelen en je te herinneren aan je toewijding aan jezelf, het kan alleen maar positief zijn. Immers, logica zegt dat £ 7 top of een extra glas wijn is alleen van plan om te duren voor zo lang.

Like this? Misschien bent u ook geïnteresseerd in:

Kan Astrologie verklaren waarom de wereld zo gek is op dit moment?

Zijn Horoscopen echt een hoop onzin?

Waarom maken Honden Me Broeds?

Volg Vicky op Twitter @Victoria_Spratt

Dit artikel verscheen oorspronkelijk op The Debrief.