Instituut voor Egyptische Kunst en Archeologie

Mortuaire tempel van koningin Hatsjepsoet

De mortuaire tempel van Hatsjepsoet (ca. 1478/72-1458 v.Chr.) dateert uit het Nieuwe Rijk. Hij ligt aan de voet van de kliffen in een natuurlijke “baai” op de westelijke oever van Luxor. Dit gebied was lange tijd heilig geweest voor de godin Hathor en was de plaats van de vroegere dodentempel en graftombe van koning Nebhepetre Mentuhotep (ca. 2008-1957 v. Chr.) van het Middenrijk (schans zichtbaar uiterst links). Na de invoering van het christendom werd de tempel van Hatsjepsoet gebruikt als klooster, vandaar de moderne naam Deir el-Bahri, Arabisch voor “Noordelijk Klooster”.

Hatsjepsoet was een vrouwelijke farao die zich als man liet afbeelden. Zij diende als co-regent met haar neef Thoetmosis III (ca. 1479-1425 v. Chr.).

De Poolse Nationale Academie van Wetenschappen is verantwoordelijk voor de studie en de restauratie van de drie niveaus van de tempel. In het voorjaar van 1995 waren de eerste twee niveaus bijna voltooid en werd het bovenste niveau nog steeds herbouwd.

De tempel van Hatsjepsoet was goed gesitueerd om aan steenlawines te ontsnappen, in tegenstelling tot de tempels van Nebhepetre-Mentoehotep en Thoetmosis III (links en achter de tempel van Hatsjepsoet).

Tempel van Hatsjepsoet – Hathor-kapel

Aangezien Hathor de beschermster was van het gebied Deir el-Bahri, is het toepasselijk om in de dodentempel van Hatsjepsoet (zuidelijk einde van het tweede niveau) een kapel aan haar gewijd te vinden. De zuilen die de binnenplaats van deze kapel vullen zijn Hathor-zuilen, die elk lijken op een sistrum, een slaginstrument dat in verband wordt gebracht met de godin van de liefde en de muziek. Het kapiteel is een vrouwenhoofd met koeienoren, bekroond met een kroon, waarvan de gebogen zijden eindigen in spiralen, die misschien aan koeienhoorns doen denken. Het centrale deel van de kroon is een schrijn waarin twee uraei (steigerende cobra’s met gespreide kappen) worden bekroond door zonneschijven. Het geheel wordt bekroond met een kroonlijst in de vorm van een kavet.

Tempel van Hatsjepsoet – Anubiskapel

Aan het noordelijke uiteinde van de tweede verdieping van de dodentempel van Hatsjepsoet, bevindt zich de Anubiskapel. Anubis was de god van het balsemen en het kerkhof. Hij werd vaak afgebeeld met het lichaam van een man en het hoofd van een jakhals, zoals hier. Anubis zit op een troon, die op zijn beurt op een kleine sokkel rust. Hij kijkt uit op een stapel offergaven die in acht niveaus reikt van de bodem tot de top van het register.

Hoewel veel van de kleur nu verdwenen is, kan men zich de levendigheid van het oorspronkelijke schilderij voorstellen. De Egyptenaren gebruikten minerale pigmenten; de kleuren zijn dus niet zo sterk vervaagd als met plantaardige pigmenten het geval zou zijn geweest.

Tempel van Hatsjepsoet – Osiridenbeeld

Dit Osiridenbeeld staat voor een van de zuilen op de derde verdieping van de dodentempel van Hatsjepsoet. Osiris was de Egyptische god van de vruchtbaarheid, de wederopstanding en het hiernamaals. Hij werd gewoonlijk afgebeeld in de vorm van een mummie, met een staf en een vlegel als scepters en als symbolen van zijn controle over de natuur. Gecombineerd met de staf (rechts) is een scepter (hiëroglyfisch teken dat “heerschappij” betekent). Gecombineerd met de vlegel (links) is een ankh (hiëroglyfisch teken dat “leven” betekent). Dit beeld van Osiris heeft de delicate trekken van Hatsjepsoet, de vrouwelijke farao. Hij draagt de Dubbele Kroon van Egypte en een valse baard met een gebogen punt (duidend op goddelijkheid).

Derde verdieping van de dodentempel van Hatsjepsoet

Een van de losse blokken op de derde verdieping van de dodentempel van Hatsjepsoet is deze versierd met een verhoogd reliëf van Horus als valk. Hij draagt de dubbele kroon van Opper- en Neder-Egypte en herinnert ons eraan dat de farao de aardse manifestatie was van de god, die heerser over de hemelen was.