Hondurees spreken: een buitenstaandersgids voor het begrijpen van ‘Catrachos’

Toen we een tijdje geleden met een Spaanse collega spraken, zelf journalist bij Spanje’s belangrijkste krant ‘El País’, waren we het er allebei over eens dat Midden-Amerikaans Spaans heel kleurrijk kan zijn. Hij was onder de indruk van mijn niveau Spaans en geïntrigeerd door wat ik hem leerde over hoe te spreken zoals veel Hondurezen doen. Ikzelf ben journalist/medioredacteur voor een Caribische krant. Ik woon aan de Caraïbische kust van Honduras, waar de mensen een Spaans spreken dat een student in geen enkel leerboek zal kennen.

“Este man anda pisto loco”.

“Deze man heeft geld gekke kerel”.

Dit is een veel gehoorde uitdrukking in Honduras. Er zitten verschillende woorden in die veel reizigers zouden verwarren. Ook door mensen die Spaans als moedertaal hebben. In Honduras, en ook in andere Latijnse landen, heeft men het Engelse woord “man” overgenomen en gebruikt men het in plaats van “hombre”. Er zijn verschillende manieren om het woord uit te spreken en zelfs te spellen. Als een Hondurees je een bericht schrijft, kan hij het spellen als ‘mayn’ of zelfs ‘men’. Bij dat laatste hebben ze zich als land blijkbaar nog niet gerealiseerd dat ‘men’ het meervoud is voor ‘man’. Net als in het Spaans, ‘hombre’ en ‘hombres’.

De genoemde zin is erg Latino in zijn Spaans, het gebruik van het werkwoord ‘andar’ (lopen) wordt overmatig gebruikt om te vervangen wat ’tener’ (hebben) zou moeten zijn.

‘Pisto’ is een van de bekendste Hondurese slangtermen. Het betekent eenvoudig ‘geld’, terwijl het standaardwoord in het Spaans ‘dinero’ is. Zoals in alle Latijns-Amerikaanse landen worden ook woorden als “plata” en “billete” gebruikt. Pisto’ is echter volledig Hondurees. Om de voorbeeldzin te vertalen: het is letterlijk in het Engels te vertalen als “deze man loopt geld gek te maken”. Het heeft weinig zin, nietwaar? Wat ze bedoelen te zeggen is “deze man heeft geld gek”.

‘Loco’ of ‘loca’ wordt amusant toegepast op een persoon wanneer een Hondurees tegen hem spreekt. Om de een of andere onbekende reden wordt iedereen ofwel een gekke vent (loco) ofwel een gek meisje/vrouw (loca) genoemd. Dit is dus een voorbeeld van een typische zin die je zou kunnen horen als je in Honduras bent.

Ik heb hier een lijst samengesteld van ‘Hondureñismos’ of typisch Hondurese woorden:

• Maje: kerel, kameraad. Kan voor beide geslachten worden gebruikt.
• Pija: vulgair maar gebruikelijk. Mannelijke geslachtsdelen’.
• Pija de/Pije: weer vulgair en toch heel gewoon, iets dat groot is – ‘una pija fila’ is een ‘lange lijn’. ‘Que pije carro’ ‘wat een grote auto’.
• Pijeado/Vergeado: een slechte situatie misschien. Vulgair taalgebruik, bijvoorbeeld ‘está bien pijeado/vergeado. ‘Het is goed f***** up’.
• Pulperia: een winkel op de hoek. Deze zijn in het hele land in elke straat te vinden.
• La Pulpe: het bovenstaande woord afgekort.
• La Trucha: een ander woord voor een winkel op de hoek. Dit is ook Spaans voor een ‘forel’ – de vis.
• Perro: een hond, maar gebruikt in de straat betekenis zoals populair is in de VS, ‘dawg’ – kerel, fella)
• Chorets: korte broeken. Een verkeerd gespeld en verkeerd uitgesproken woord van het Engelse ‘shorts’.
• Man, Mayn, Men: Man of Vrouw. Dit bizarre gebruik van het Spanglish kan zelfs op een vrouw worden toegepast! ‘Que bonita esa man’ of ‘wat een mooie vrouw’.
• 220 of Dos-Veinte: ‘Twee-twintig’ waar ik woon betekent ‘gek’.
• Simón: de naam Simon wordt nog gebruikt om iets te bevestigen. Iemand zegt tegen je in Honduras ‘kom je vanavond nog uit?’ Je antwoordt dan soepel met ‘Simón’.
• Ahuevo: Letterlijk ‘naar het ei’. Ei in het Spaans is ‘huevo’ maar dit woord wordt ook toegepast op de testikels van een man. ‘Naar de bal’ is de echte betekenis. Dit wordt gebruikt om het ergens mee eens te zijn, bijvoorbeeld als een Hondurees tegen je zegt ‘Duitsland heeft de laatste wereldbeker voetbal gewonnen’. Je weet dat dit waar is, dus antwoord je ‘ahuevo’.
• Pijinear: om te feesten. Een leuke tijd hebben, uitgaan en feesten.
• Pisto, Baras, Billete, Plata: geld.
• Pisar: om seks te hebben
• Montar Pija: om met iemand te vechten. ‘¿Queres que te monte pija? Wil je dat ik je lul monteer? Letterlijk vertaald slaat het nergens op in het Engels, eigenlijk ‘wil je dat ik je een pak slaag geef?’
• Faiboo, Twidder: Facebook en Twitter
• Chelas, Salvas, Frias: Bieren
• Chele: Een persoon met een blanke huidskleur, blauwe of groene ogen, licht haar
• Marero: Een drugsdealer, ‘een man van marihuana’.
• Achuña: blootsvoets zijn.

Dit zijn de meest gehoorde Hondurese woorden en uitdrukkingen die ik dag in dag uit tegenkom. Sommige zijn inderdaad onbeleefd, maar onmogelijk om niet te horen als je in Honduras bent.