Hoge bilirubinewaarde (geelzucht): oorzaken, symptomen en behandeling

Bilirubine wordt van nature in het lichaam aangemaakt. Dit pigment heeft belangrijke functies, maar als het in overmaat in het bloed geconcentreerd is, kan het geelzucht en andere symptomen veroorzaken.

In dit artikel zullen we kijken naar de oorzaken en symptomen van hoge bilirubine en welke behandelingen worden aanbevolen voor deze aandoening.

Wat is bilirubine?

Bilirubine is een geel pigment dat ontstaat als gevolg van de degeneratie van hemoglobine, een eiwit dat voorkomt in rode bloedcellen en dat zuurstof transporteert tussen de longen en andere weefsels.

Bilirubine fungeert in de eerste plaats als een cellulaire antioxidant; deze vermindering van oxidatieprocessen leidt tot minder slijtage van cellen. Een teveel aan antioxidanten kan echter de cellen beschadigen.

Bilirubine is de oorzaak van de kleur van blauwe plekken en uitwerpselen, omdat het via de gal wordt uitgescheiden. Het verklaart ook de eigenaardige huidskleur van mensen met geelzucht.

Aan matig hoge niveaus van bilirubine worden naast celbescherming verschillende gunstige eigenschappen toegeschreven, waaronder verlaging van het risico op atherosclerose en andere hart- en vaatziekten.

Typen bilirubine

Er kan onderscheid worden gemaakt tussen twee typen bilirubine: directe of geconjugeerde en indirecte of niet-geconjugeerde bilirubine. De som van de waarden van beide soorten wordt “totale bilirubine” genoemd.

Indirecte bilirubine is bilirubine die de lever nog niet heeft bereikt, waar het in water oplosbaar wordt, zodat het via excretie kan worden geëlimineerd.

Directe bilirubine wordt in de lever geproduceerd uit indirecte bilirubine. Het hoopt zich op in de galblaas en bindt zich aan de gal, waardoor het vervolgens wordt uitgescheiden.

Normale en hoge niveaus

In gezonde volwassenen liggen de normale waarden voor totaal bilirubine onder ongeveer 1,2 mg/dl (milligram per deciliter bloed).

Indirecte bilirubine concentreert zich in het bloed bij ongeveer 0,1 tot 0,5 mg/dl, terwijl gezonde niveaus van directe bilirubine tussen 0 en 0,3 mg/dl liggen.

Verschillende ziekten kunnen verhoogde niveaus van directe of indirecte bilirubine in ons lichaam veroorzaken, wat tot verschillende symptomen leidt.

Symptomen van hyperbilirubinemie

Bilirubineconcentraties van meer dan 2 of 2,5 mg/dl bloed kunnen leiden tot geelzucht, een term voor gelige pigmentatie van het slijmvlies, de ogen en de huid.

Voor geelzucht die zichtbaar is in de huid, moet het totale bilirubinegehalte gewoonlijk hoger zijn dan 3 mg/dl, terwijl het oogwit geel kan worden bij 2 mg/dl of hoger. Andere veel voorkomende symptomen zijn een donkerdere kleur van de urine en, omgekeerd, een bleke kleur van de ontlasting.

Geconjugeerde of directe hyperbilirubinemie en ongeconjugeerde of indirecte hyperbilirubinemie worden onderscheiden naargelang de oorzakelijke ziekte het ene of het andere type bilirubine verhoogt.

Oorzaken van hoge bilirubine

Hyperbilirubinemie wordt vaak veroorzaakt door ziekten van verschillende aard, maar ook andere oorzaken kunnen voldoende zijn voor het ontstaan ervan, zoals onder meer chemotherapie en het gebruik van antipsychotica.

Directe hyperbilirubinemie

De meest voorkomende oorzaken van een verhoogd geconjugeerd bilirubinegehalte zijn gerelateerd aan leverproblemen.

• Hepatitis: schade aan de levercellen door ontsteking kan het directe bilirubinegehalte verhogen.
• Levercirrose: door ziekten als alcoholisme of sommige virussen kunnen levercellen worden vervangen door littekenweefsel; ernstige levercirrose veroorzaakt geelzucht.
• Galstenen en tumoren in de alvleesklier kunnen de galblaas verstoppen, waardoor de bilirubine moeilijk kan worden afgevoerd.
• Dubin Johnson- en Rotorsyndromen: goedaardige erfelijke aandoeningen met geelzucht als belangrijkste symptoom.

Indirecte hyperbilirubinemie

Enkele van de meest voorkomende oorzaken van ongeconjugeerde hyperbilirubinemie zijn:

• Hemolytische anemie: een aandoening waarbij rode bloedcellen voortijdig worden afgebroken, waardoor het bilirubine- en “slechte cholesterolgehalte” toeneemt.
• Gilbert-syndroom: een goedaardige erfelijke ziekte die milde geelzucht kan veroorzaken in periodes van stress of als er sprake is van een slechte algemene gezondheid.
• Crigler-Najjar-syndroom: een erfelijke vorm van geelzucht die hersenbeschadiging kan veroorzaken bij baby’s die ermee worden geboren.

Behandeling van geelzucht

Behandeling van geelzucht hangt af van de ziekte die de toename van bilirubine veroorzaakt. In het algemeen wordt geelzucht genezen door de lever te versterken, omdat veel van de oorzaken van geelzucht bepaald worden door leverstoornissen.

In gevallen van galblaasobstructie is meestal een operatie nodig. Alle andere aandoeningen die hyperbilirubinemie veroorzaken, worden gewoonlijk met geneesmiddelen behandeld.

Behalve deze, behoeft milde geelzucht gewoonlijk geen behandeling bij volwassenen. Als het jeuk veroorzaakt, kan het worden verminderd door cholestyramine te gebruiken, een geneesmiddel dat helpt bilirubine te verwijderen.

Bij pasgeborenen, bij wie verhoogde bilirubinespiegels vaak voorkomen en van iets grotere zorg kunnen zijn, wordt geelzucht behandeld met wisseltransfusie en lichttherapie.

Ook het drinken van veel water, het eten van fruit en groenten, en het beperken van de consumptie van verzadigde vetten en geraffineerde suikers zijn natuurlijke manieren om de symptomen van hoge bilirubine te verminderen.

Ze kunnen ook helpen de symptomen van hoge bilirubine te verminderen.