Hoe plaagorganismen te bestrijden

Symptomen en biologie: De palm heeft een sterk gereduceerd bladerdak. De symptomen verschijnen gewoonlijk eerst in de oudere of onderste bladeren van het bladerdak en verplaatsen zich dan naar de bovenste of nieuwste bladeren, hoewel soms eerst de bladeren in het midden van het bladerdak worden aangetast. De bladeren worden geel en vervolgens bruin, maar blijven aan de palm hangen.

In eerste instantie kunnen de symptomen slechts aan één kant van het blad de blaadjes of de pinnae aantasten. De bladknoppen aan de andere kant blijven groen, hoewel ze uiteindelijk ook bruin worden en afsterven. Dit patroon werd vroeger beschouwd als diagnostisch voor Fusarium verwelking, maar andere ziekten zoals bladsteel- en rachisziekte en rozerot kunnen ook een eenzijdige bladsterfte veroorzaken. De bladnerfsterfte treedt meestal eerst op aan de basis en verloopt dan geleidelijk naar de bladtop, hoewel dit patroon soms omgekeerd is.

In tegenstelling tot de bladsteel- en rachisziekte (zie later), die ook een eenzijdige bladsterfte veroorzaakt, maar slechts op enkele bladeren, zijn bij Fusarium-welk meestal vele bladeren in het bladerdak aangetast of dood. Het aantal zieke of dode bladeren of groene, gezonde bladeren in het bladerdak kan helpen om de meeste gevallen van Fusarium verwelking te identificeren. Bij Fusarium verwelking zijn meestal de meeste bladeren in het bladerdak aangetast of dood. Als de palm vaak wordt gesnoeid om dode bladeren te verwijderen en het bladerdak lijkt steeds minder levende bladeren te hebben, is er waarschijnlijk sprake van Fusarium verwelking.

Een ander veel voorkomend symptoom van Fusarium verwelking is een uitgebreide, uitwendige, bruine tot zwarte verkleuring of strepen langs de bladsteel en de steelaanzet. Deze strepen komen overeen met de inwendige verkleuring van het vaatweefsel bij dwarsdoorsnede. Inwendig is het weefsel roodbruin en heeft het vaak een lichte rozige blos; hoewel onvolledig begrepen, kan deze rozige verkleuring diagnostisch zijn voor de ziekte.

In het landschap verspreidt Fusarium verwelking zich bijna altijd via snoeigereedschap, vooral kettingzagen. De ziekteverwekker dringt binnen in afgesneden bladstelen en, in extreme gevallen, in het afgesneden en blootgestelde vaatweefsel van sterk gesnoeide of gevilde stammen (stammen waarvan de blijvende bladbasen zijn gevild of afgepeld). De ziekteverwekker kan zich tijdens het snoeien indirect verspreiden, omdat besmet zaagsel wel 100 voet ver kan drijven.

De ziekteverwekker kan zich ook verspreiden door via de wortels de palm binnen te dringen. Canarische dadelpalmen hebben de neiging een dicht en uitgebreid netwerk van bovengrondse wortels te vormen, pneumatophores genaamd, vooral onder overmatig vochtige of natte omstandigheden, en deze kunnen het binnendringen van de ziekteverwekker vergemakkelijken.

Fusarium verwelking kan zich verspreiden als mensen zieke palmen of hun zaden weggooien via een gemeentelijk tuinafvalprogramma waarbij afval wordt gerecycled tot mulch. De ziekteverwekker kan ten minste 25 jaar in de grond overleven.

Geïnfecteerde palmen kunnen binnen enkele maanden na het verschijnen van de symptomen afsterven, maar ze kunnen ook enkele jaren blijven hangen. Omdat verwelkingsziekten het vermogen van de gastheer om water op te nemen verminderen, kunnen palmen met Fusarium-verwelking in koelere, vochtigere omgevingen, zoals aan de kust, een minder ernstige ziekte vertonen en vele jaren overleven. Geïnfecteerde palmen in het hetere, drogere binnenklimaat kunnen ernstige symptomen vertonen en snel afsterven.

Omdat Fusarium verwelking palmen onder druk zet, komt de opportunistische en meestal secundaire ziekte rozeroet vaak voor, die de symptomen kan verdoezelen of maskeren en de dood kan bespoedigen. In feite kan roze rot een palm doden voordat Fusarium verwelking optreedt.

Beheersing: Omdat er geen genezing bestaat voor Fusarium verwelking en de ziekte bijna 100 procent dodelijk is, zijn preventie en uitsluiting van cruciaal belang voor het beheer van de ziekte. Koop bij de eerste aanplant palmen van een betrouwbare bron, en vermijd slecht gedraineerde bodems en overmatige irrigatie, die de vorming van bovengrondse wortels kunnen bevorderen.

Houd het gebied rond de stamvoet vrij van planten, die bovengrondse wortels kunnen beschadigen, en vermijd het gebruik van gemeentelijk tuinafval als mulch op Canarische dadelpalmen.

Herplant geen Canarische dadelpalm op dezelfde plaats waar er een is afgestorven of verwijderd vanwege Fusarium verwelking. De schimmel die overleeft, kan een nieuwe, gezonde palm infecteren. Gebruik in plaats daarvan andere palmsoorten, waaronder de Mexicaanse blauwe palm, de San Jose hesper palm, de Guadalupe palm, de pino palm, de koninginnepalm en de Mexicaanse waaierpalm.

Als u de “look” van een dadelpalm wilt, overweeg dan de mannelijke (staminate) planten van de dadelpalm (Phoenix dactylifera), die robuuster zijn dan de vrouwelijke (pistillate) vruchtdragende planten en de grotere, robuuste groei van de Canarische dadelpalmen beter imiteren.

Als u de Canarische dadelpalmen vaak snoeit, lopen ze meer kans om aan Fusarium-wild te lijden dan palmen die in een niet onderhouden omgeving staan. Als u moet snoeien, reinig en desinfecteer dan alle gereedschap grondig voordat u aan elke palm gaat werken, door het krachtig af te borstelen om zaagsel en andere deeltjes te verwijderen. Ontsmet de gereedschappen gedurende 10 minuten in een 1:3 oplossing van dennenolie en water of een 1:1 oplossing van huishoudbleekmiddel, of verhit de zaagbladen gedurende ten minste 10 seconden per kant met een handbutaanbrander. Reinig en desinfecteer (zoals hierboven beschreven) al het gereedschap dat in de wortelzones van Canarische dadelpalmen wordt gebruikt, zoals schoppen, spades, harken, schoffels en wiedmachines, omdat deze de ziekte kunnen verspreiden.

Gebruik waar mogelijk handsnoeizagen in plaats van kettingzagen, omdat kettingzagen moeilijk, zo niet onmogelijk, afdoende te reinigen en te desinfecteren zijn. Als u zeer waardevolle palmen hebt, overweeg dan voor elke boom een nieuwe zaag te gebruiken, die u na één keer gebruik kunt weggooien of kunt bestemmen voor toekomstig gebruik voor alleen die ene palm. Vermijd het snoeien van palmen bij winderig weer om de verspreiding van zaagsel te minimaliseren.

Omdat een Canarische dadelpalm met Fusarium verwelking uiteindelijk zal afsterven, is het verstandig om deze zo snel mogelijk te verwijderen. Om verspreiding van de ziekteverwekker te voorkomen, graaft u de kluit uit en gebruikt u, indien mogelijk, een kraan om de palm te verwijderen met de bladkroon, de stam en de kluit er nog aan. Gebruik plastic of houten barrières om zaagsel en andere zieke plantendelen tijdens het verwijderen op te vangen. Nadat u al het afval hebt verzameld en veilig in zakken hebt gedaan, maakt u de verwijderde palmen klaar voor verbranding of afvoer naar een stortplaats; maak geen gebruik van een afvalrecyclingprogramma. Het verwijderen van de grond zal de verspreiding van Fusarium verwelking waarschijnlijk niet voorkomen, omdat slechts een klein stukje geïnfecteerde wortel nodig is om een nieuw geplante palm te infecteren.

PETIOLE EN RACHIS BLIGHTS

Cocoicola spp. en Serenomyces spp. zijn de primaire ziekteverwekkers die petiole- en rachisziekte bij palmen veroorzaken, hoewel andere schimmels, waaronder Diplodia, Dothiorella, Fusicoccum, Macrophoma, Phoma, en Phomopsis ook zijn geïmpliceerd. De ziekten veroorzaken de afsterven van de bladsteel (de slanke steel die het blad aan de bladvoet vasthoudt) en soms de bladsteel (het verlengde van de bladsteel met de bladknoppen in de lengte), en vervolgens van het hele blad. Hoewel ze meestal niet dodelijk zijn, kunnen ze de palm zodanig belasten dat andere ziekten hem doden.

Gastheren: De petiole- en rachisziekte tast vooral dadelpalmen en Californische en Mexicaanse waaierpalmen aan.

Symptomen en biologie: De palm heeft vaak een gereduceerd bladerdak. De onderste of oudere bladeren worden het eerst en het zwaarst aangetast. Bij de geveerde dadelpalmen sterven de pinnae gewoonlijk eerst aan één kant van het blad af, terwijl die aan de andere kant groen blijven (vergelijk met Fusarium verwelking eerder). Bij de waaierpalmen vergelen de segmenten van het blad en sterven ze af in een wigvormig patroon. Bij beide soorten palmen hebben de bladsteel en de wortelstok meestal een roodbruine, donkerbruine of zelfs zwarte streep die overeenkomt met de inwendige verkleuring van het vaatweefsel bij dwarsdoorsnede. Bij nauwkeurig onderzoek van zieke blad- en wortelstelen kunnen schimmelstructuren van de ziekteverwekker, met name vruchtlichamen, worden ontdekt die de plaag veroorzaken. Uiteindelijk sterft het hele blad af.

In tegenstelling tot Fusarium-verwelking op Canarische dadelpalmen, die ook een eenzijdige bladsterfte veroorzaakt en veel bladeren in de kroonlaag aantast, zijn bij de blad- en bladsteelziekte meestal slechts enkele bladeren in de kroonlaag aangetast.

Als de naalden (van een geveerd blad) of segmenten (van een waaier- of handvormig blad) afsterven, zijn ze niet geïnfecteerd; alleen de bladsteel of de bladsteel is geïnfecteerd. Pinnae en segmenten sterven af omdat de ziekteverwekker het vaatweefsel in de petiole of rachis heeft doen afsterven. Hoewel de ziekte hoger in het bladerdak kan doordringen, waardoor meer bladeren afsterven, wordt de palm er zelden door gedood; wel kan de ziekte een palm verzwakken of onder stress zetten, zodat een andere ziekte, zoals rozerot, het kan doden.

Beheersing: Er is weinig bekend over het beheer van blad- en rachisziekte en over de omgevingsfactoren die de ontwikkeling van de ziekte bevorderen. Omdat schimmelsporen waarschijnlijk de voornaamste methoden zijn om de ziekte te verspreiden en een hoge vochtigheidsgraad waarschijnlijk een belangrijke factor is die de ontwikkeling van de ziekte bevordert, zijn sanitaire voorzieningen en waterbeheer van cruciaal belang bij het beheer van deze ziekten.

Herwijdering en verwijdering van aangetaste bladeren kan een middel zijn om de verspreiding van de ziekte naar nabijgelegen palmen te beperken. Vermijd bij kleinere palmen irrigatie boven het hoofd. Houd palmen in optimale groei en gezondheid zoals eerder beschreven.

PINK ROT

De schimmel Nalanthamala vermoeseni (voorheen Penicillium vermoeseni of Gliocladium vermoeseni genoemd) veroorzaakt de ziekte pink rot. Veroorzaakt door een zwakke maar opportunistische ziekteverwekker, is roze rot in de eerste plaats een secundaire ziekte die gestresste, verzwakte of gewonde palmen aantast. Hoewel de ziekte alle delen van een palm kan aantasten, is zij het meest problematisch in de groeitoppen, of apicale meristem waar nieuwe bladeren worden geproduceerd, en in pas ontloken bladeren. De rol van de ziekte in het rotten van de stam van koninginnepalmen en andere palmsoorten is niet bevestigd.

Vijanden: Roze rot kan bijna alle landschaps- en kamerpalmen in Californië aantasten, waaronder koningspalmen, bamboepalmen, sommige dadelpalmen, Chinese windmolenpalmen, kentiapalmen, koninginnenpalmen en Californische waaierpalmen.

Symptomen en biologie: Symptomen van roze rot zijn variabel en omvatten vlekvorming en rotting op bijna elk deel van de palm. De symptomen doen zich voor op de bladbasissen, bladstelen, bladstelen, de apicale meristeem waar de bladeren worden gevormd, bloeiwijzen (bloemstengels), wortels en zelfs de stam, hoewel dit laatste in veel gevallen niet is bevestigd. Stunting, vervorming, verkleuring en zelfs afsterven van nieuwe bladeren als ze uit het apicale meristeem komen, is gebruikelijk. Rozeachtige sporenmassa’s, waaraan de ziekte haar naam ontleent, zijn vaak aanwezig, vooral wanneer ze beschermd zijn achter overlappende bladbasissen of andere structuren. Bruinachtig stroperig exsudaat kan ook aanwezig zijn. Geïnfecteerde planten verzwakken en gaan achteruit en kunnen uiteindelijk afsterven, vooral als de apicale meristeem is aangetast.

Net als bij diamantschubben kan de ernst van de ziekte vaak cyclisch zijn bij grote, gevestigde palmen. De ziekteverwekker kan bijvoorbeeld groeitoppen en speerbladeren infecteren, de jongste bladeren die zich nog niet hebben ontvouwd, tijdens het koelere, vochtige weer van de winter en de lente wanneer de bladproductie en groei traag zijn. Dit scenario geldt vooral voor Californische waaierpalmen. Als het weer aan het eind van de lente en het begin van de zomer warmer wordt en de in de winter geproduceerde spilbladeren naar buiten komen en zich ontvouwen, verschijnt de eerdere schade, ook al is de ziekte niet meer actief. De palm produceert dan een overvloed aan ziektevrije bladeren tijdens een krachtige zomer- en herfstgroei. Als de bladproductie en groei in de winter vertragen, wordt de ziekte weer actiever. Dit cyclische karakter en de manier waarop palmen opeenvolgend bladeren produceren in de kroon, resulteert vaak in een kenmerkend patroon van enkele beschadigde bladeren die regelmatig zijn verdeeld over verder gezonde bladeren.

Teelt- of omgevingsomstandigheden kunnen palmen onder druk zetten of verzwakken, waardoor ze vatbaar worden voor roze rot. Deze omstandigheden omvatten:

• palmen die te diep zijn geplant
• overgeplante palmen, vooral wanneer dit in de verkeerde tijd van het jaar gebeurt, zoals de herfst en de winter
• overmatige irrigatie
• slechte drainage
• slecht beluchte wortelzones
• onjuiste voeding
• aantastingen en andere ziekten en aandoeningen
• koud weer of vorstschade
• onjuist snoeien en blad-verwijdering van de basis
• slecht aangepaste soorten

Alhoewel niet altijd noodzakelijk voor de ontwikkeling van ziekten, wonden vergemakkelijken het binnendringen van pathogenen en verhogen het infectierisico. Vermijd het verwonden van palmen bij het snoeien en het uitvoeren van andere tuinbouwkundige ingrepen. Vermijd vooral het voortijdig verwijderen van de bladbasis, waardoor de stam kan scheuren en verwonden, wat permanente schade veroorzaakt en het infectierisico verhoogt.

Hoge luchtvochtigheid en temperaturen van 65° tot 80°F bevorderen de ontwikkeling van de ziekteverwekker en de ziekte. Palmen die in koele, vochtige kustgebieden groeien, zijn gevoeliger voor rozerot dan palmen die in warmere, dorre gebieden in het binnenland groeien. Roze rot is ongewoon problematisch op bamboepalmen die in vochtige kassen worden gekweekt, vooral als er gebruik wordt gemaakt van irrigatie; in deze situaties veroorzaakt het blad- en stamrot, bloeden, verwelking en dood.

De schimmelsporen die roze rot veroorzaken zijn overal en kunnen zich verplaatsen door wind en water; daarom is het verwijderen en weggooien van geïnfecteerde bladeren waarschijnlijk geen levensvatbare beheersstrategie.

Het oordeelkundige en tijdelijke gebruik van sommige fungiciden kan effectief zijn bij de onderdrukking van roze rot totdat de teeltproblemen die de palm onder druk zetten, kunnen worden verholpen; een fungicidenbehandeling alleen is echter geen levensvatbare beheersstrategie. Fungiciden kunnen nuttig zijn na een zware snoeibeurt om wonden en pas afgesneden, onrijp weefsel, of beide te beschermen, of tijdelijk om gestresste palmen in ongunstige omgevingsomstandigheden te beschermen.

SUDDEN CROWN DROP

Sudden crown drop is een dodelijke ziekte waarbij, zoals de naam al aangeeft, de hele kroon, inclusief het bladerdak en het bovenste deel van de stam, dat enkele tonnen kan wegen, het begeeft en van de top van de stam valt met weinig of geen waarschuwing. Verborgen inwendig verval verzwakt de stam tot hij de kroon niet meer kan dragen.

Hoewel de schimmel Thielaviopsis paradoxa is geïsoleerd uit Canarische dadelpalmen die het hebben begeven als gevolg van plotselinge kroonval, is het niet bevestigd dat deze ziekteverwekker de primaire oorzaak van de ziekte is. Andere ziekteverwekkers kunnen een rol spelen, hetzij alleen of in combinatie met T. paradoxa.

Gastheren: Sudden crown drop treft vooral Canarische dadelpalmen en, in mindere mate, dadelpalmen.

Symptomen en biologie: Helaas treden er geen opvallende symptomen van plotselinge kroonval op. Het bladerdak blijft meestal groen en gezond en de buitenste laag van het stamweefsel (pseudobast) lijkt normaal en intact, waardoor deze ziekte uiterst moeilijk te detecteren is. Intern verborgen rotting vernietigt de stam echter in een zandlopervorm, met het gezonde weefsel aan de binnenkant en het rotte weefsel aan de buitenkant, nog steeds binnen de intacte pseudobast. Binnenin de stam blijft voldoende gezond weefsel over om een normaal uitziend bladerdak in stand te houden. Uiteindelijk is het gezonde weefsel in de “taille” of het ingesnoerde deel van de zandloper onvoldoende om het gewicht erboven te dragen, en de stam bezwijkt, waardoor de bladerkroon en het aanhangende deel van de stam plotseling vallen.

Hoewel culturele factoren, waaronder droogtestress, de ontwikkeling en ernst van de ziekte in Canarische dadelpalmen kunnen bevorderen, kan het extensieve gebruik van kettingzagen om bladeren te snoeien en “ananassen”, de balvormige massa van hardnekkige bladbasissen net onder de bladeren, vorm te geven en te boetseren, en vooral om stammen van oude, hardnekkige bladbasissen te “villen” of te “schillen”, gapende wonden creëren die het binnendringen van pathogenen en het begin van rotting vergemakkelijken. Daarom is een jaarlijkse screening of test essentieel voor detectie.

Frequent gesnoeide Canarische dadelpalmen, vooral die met een geschiedenis van kettingzaagsnoei, zijn het meest gevoelig voor plotselinge kroonval. Kijk uit naar palmen met gebeeldhouwde ananassen of, vooral, gevilde of geschilde stammen onder de bladeren waar het oppervlak glad lijkt, verstoken van elliptische bladbasis littekens, of zelfs rechthoekig in plaats van rond, zekere indicatoren van het gebruik van een kettingzaag in het verleden. Niet alleen kunnen dergelijke strenge snoeiwijzen ingangsplaatsen voor de ziekteverwekker creëren, maar de typische plaats van dergelijke snoei, hoog op de stam waar de weefsels nog niet hun maximale sterkte en weerstand tegen rotting hebben bereikt, verhoogt de kans op rotting en kroonval.

Beheer: Vermijd snoeipraktijken zoals het beeldhouwen van ananassen, en het villen of schillen van stammen van oude bladbasissen, die typisch grote wonden creëren die het binnendringen van ziekteverwekkers vergemakkelijken.

Reinig en desinfecteer grondig alle snoeigereedschappen voorafgaand aan het werk aan elke palm door ze krachtig te borstelen om zaagsel en andere deeltjes te verwijderen. Ontsmet de gereedschappen gedurende 10 minuten in een 1:3 oplossing van dennenolie en water, een 1:1 oplossing van huishoudbleekmiddel en water, of verhit de zaagbladen gedurende ten minste 10 seconden per kant met een handbutaanbrander. Reinig en desinfecteer zoals beschreven alle gereedschappen die in de wortelzones van de Canarische dadelpalmen worden gebruikt, zoals schoppen, spades, harken, schoffels en wiedmachines, die de ziekte kunnen verspreiden.

Voor de detectie van plotselinge kroonval gebruikt u een zware rubberen hamer of een stevige houten stok om te klinken en te luisteren naar verborgen rotting in het bovenste deel van de stam. Wanneer er hard op wordt geslagen, geeft gezond weefsel een stevige, scherpe, resonerende toon en de stok kaatst snel terug. In tegenstelling hiermee, zendt verrot weefsel een lage, doffe plof uit wanneer het scherp wordt aangeslagen en de stok stuitert niet met veel kracht terug. Als bij het peilen bedorven weefsel wordt geconstateerd, kan het gebied met een lang, scherp, slank instrument worden onderzocht om de omvang van het bederf vast te stellen. Als het verval omvangrijk is, moet de palm worden verwijderd.

Omdat een Canarische dadelpalm met plotselinge kroonval uiteindelijk zal afsterven en een extreem en dreigend gevaar vormt, is het verstandig om de palm zo snel mogelijk te verwijderen volgens dezelfde procedures die eerder zijn beschreven onder Fusarium verwelking, om de verspreiding van ziekteverwekkers te voorkomen.

WAARSCHUWING BIJ HET GEBRUIK VAN PESTICIDEN

Broschat TK, Hodel DR, Elliot ML. 2014. Sierpalmen: Biology and Horticulture. Hort. Rev. 42: 1-120.

Downer AJ, Uchida JY, Elliott ML, Hodel DR. 2009. Lethal palm diseases common in the United States. HortTech. 19: 710-716.

Elliott ML. 2015. Petiole (rachis) blight of palm. Univ. Florida Inst. Food Agric. Sci. Ext. Publ. PP-221.

Elliott ML, Broschat TK, Uchida JY, Simone GW (eds.). 2004. Compendium of Ornamental Palm Disease and Disorders. St. Paul: American Phytopathological Society Press.

Hodel DR. 2009. Palmen in het landschap. Diseases Part I. Western Arborist 35(1):12-20.

Hodel DR. 2009. Palmen in het landschap. Ziekten Deel II. Western Arborist 35(2):20-27.

Hodel DR. 2012. De biologie en het beheer van landschapspalmen. Het Britton Fonds, Inc. Western Chapter, International Society of Arboriculture, Porterville, CA. 176 pp.

PUBLICATIEINFORMATIE

Pest Notes: Palm Diseases in the Landscape
UC ANR Publication 74148

AUTHOR: Donald R. Hodel, UC Cooperative Extension, Los Angeles County

TECHNISCH REDITOR: K Windbiel-Rojas

ANR ASSOCIATE EDITOR: AM Sutherland

EDITOR: B Messenger-Sikes

PDF: Om een PDF-document weer te geven, moet u wellicht een PDF-reader gebruiken.

Bovenkant pagina