Het kleverige probleem van de zeeluis – en wat er tegen wordt gedaan

Sinds het begin van de zalmteelt in de jaren zeventig heeft de mondiale zalmkwekerijsector geworsteld met de ernstige economische, dierenwelzijns- en ecologische gevolgen van zeeluisaantasting, die verhindert dat de zalmkwekerij haar ware potentieel bereikt. De economische impact wordt geraamd op 400 tot 600 miljoen USD (366 tot 549 miljoen EUR) per jaar.

Zeemluizen (Lepeophtheirus salmonis en leden van het geslacht Caligus) nestelen zich op hun gastheer als vrijzwemmende larven, hechten zich stevig aan de zalm en voeden zich met de zalm. Ze veroorzaken fysieke schade en stress bij de vis, en hebben een nadelige invloed op de groei en de prestaties. Ernstige aantastingen kunnen leiden tot secundaire infecties en massale sterfte.

Zeeluizen zijn niet schadelijk voor de mens, maar de laesies die door zelfs een lichte aantasting worden veroorzaakt, kunnen de zalm onverkoopbaar maken.

Helaas voor de industrie zijn zeeluizen er al miljoenen jaren en hebben zij zich goed aangepast aan het leven op zalm. Ze zijn moeilijk te bestrijden en kunnen snel resistentie opbouwen tegen chemische behandelingen die worden gebruikt om ze uit te roeien.

Volgens Geoff Boxshall, professor aan het Natural History Museum in Londen, Verenigd Koninkrijk, en expert op het gebied van schaaldieren, is het vinden van een gastheer in het wild een moeilijk onderdeel van de levenscyclus van zeeluizen. In Noorwegen, de grootste producent van Atlantische zalm (Salmo salar), verantwoordelijk voor 47 procent van de wereldproductie, heeft het Noorse Instituut voor Marien Onderzoek (IMR) een geavanceerd digitaal modelsysteem geïmplementeerd, in combinatie met veldmonitoring, om de mate van zeeluisbesmetting te volgen en daarover advies te geven. De resultaten worden elke week online gepubliceerd en tonen het aantal vrijzwemmende luizenlarven dat er de voorbije 10 dagen is bijgekomen.

In Chili, ’s werelds op één na grootste zalmproducent, die ongeveer 30 procent van de wereldwijde zalmproductie voor zijn rekening neemt, is zeeluis ook een groot probleem. Volgens Manuel Arriagada, CEO van Salmones Camanchaca, moeten de Chileense zalmkwekerijen verplicht worden geoogst als het aantal volwassen vrouwelijke zeeluizen hoger is dan drie per vis.

Om het ongedierte te bestrijden, hebben zalmkwekers de afgelopen decennia een reeks chemotherapeutische middelen gebruikt in de strijd tegen uitbraken van zeeluis. Deze kunnen echter negatieve gevolgen hebben voor de vis, waardoor de eetlust en de groei afnemen en de zalm na de behandeling nog enkele weken niet kan worden verkocht. Als gevolg hiervan is er een recente verschuiving geweest weg van chemotherapeutica zoals azamethiphos, cypermethrin, deltamethrin en waterstofperoxide, die worden gebruikt in waterbadbehandelingen, en avermectines, die worden gebruikt in gemedicineerde voeders.

In de plaats daarvan zijn mechanische en thermische behandelingen geïntroduceerd. Schonere vissen, waaronder lipvissen en lumpvissen, worden ook op grote schaal gebruikt, wat heeft geleid tot een toenemend aantal broederijen die zich specifiek toeleggen op de produktie van deze soorten voor de industrie. Er zijn ook speciale diëten geproduceerd om de gezondheid van lipvissen op peil te houden.

Optische onderwatertelsystemen en lasers, zoals de Stingray, winnen aan populariteit, samen met behandeling met zoet water in puttenboten. Mechanische ontluissystemen omvatten de Hydrolicer en Optimar’s Optiliser, waarbij vis door een lagedrukspuitsysteem moet worden gepompt dat de luizen verwijdert.

Thermische opties zoals de Thermolicer berusten op het blootstellen van vis aan lauw zeewater, waardoor de zeeluizen loskomen van de vis, waarna ze worden verzameld en vernietigd. Een rapport uit 2018 van het Noors Veterinair Instituut bevestigde dat de voorkeursmethode voor niet-medicinale luizenbehandeling momenteel verwarmd water is. Van een recente toename van 21 procent in niet-medicinale behandeling, was 68 procent thermisch ontluizen.

Twaalf zalmkwekerijen werken nu samen om nieuwe behandelingssystemen te testen en resultaten te delen in een poging om de effectiviteit van de uitroeiing van zeeluis te verbeteren. Grote spelers zoals Mowi, Salmonis Austral en Cermaq evalueren de huidige behandelingsmethoden, waaronder de Optilicer, Hydrolicer en het FLS Delouse systeem. Zij zullen ook een aantal nieuwe middelen testen.

De mand met chemotherapeutische middelen die de eerste vijf maanden op zee voor zalm worden gebruikt, omvat Lufenuron, gevolgd door Azamethiphos voor de volgende vijf maanden. Uit rapporten van de sector blijkt echter dat Azamethiphos zijn doeltreffendheid aan het verliezen is. Een nieuwe behandeling, Alfaflux, wordt voor deze fase geëvalueerd. Arriagada van Camanchaca waarschuwde echter dat het veel tijd vergt om nieuwe behandelingen naar behoren te evalueren.

Voor de laatste productiefase blijft Azamethiphos het favoriete wapen van de industrie, maar in oktober wordt begonnen met een studie van de behandeling met waterstofperoxide, waarvan de doeltreffendheid in de loop van het volgende jaar zal worden geëvalueerd.

Salmoclinic, een behandeling met een continu doorzwemmend bad dat een nauwkeurige doseringscontrole en een stressarme omgeving voor de vissen biedt, zal ook worden beproefd, samen met behandelingen in zoet water in puttenboten.

In zowel Noorwegen als Zalm omvatten andere benaderingen het gebruik van voederformules die een verhoogde immuniteit bij zalm kunnen bevorderen en de infectie-intensiteit van zeeluis aanzienlijk kunnen beïnvloeden, en het gebruik van permaskirts als fysieke barrières in kooien om de vestiging van zeeluislarven te vertragen.

Maar de meest effectieve methode om zeeluis op lange termijn te bestrijden is waarschijnlijk selectief kweken, volgens Nina Santi, de chief executive van het zalm- en forelei-kweekbedrijf AquaGen in Noorwegen. Santi vertelde SeafoodSource dat haar bedrijf sinds 2013 krachtige genomische hulpmiddelen gebruikt om te selecteren op zeeluisresistentie, en betrokken is bij lopende samenwerkingen met het Sea Lice Research Centre aan de Universiteit van Bergen en de Universiteit voor Levenswetenschappen om de kwestie te bestuderen. De resultaten zijn tot nu toe veelbelovend, zei ze.

“In één experimentele lijn die zwaar is geselecteerd op de resistentie-eigenschap, hebben we al een vermindering van de zeeluisplaag van 40 tot 50 procent waargenomen, zowel in experimentele uitdaging als onder commerciële kweekomstandigheden,” zei ze.

Terwijl selectief kweken niet zal helpen voor zalmkwekerijen die op zoek zijn naar een oplossing tegen de tijd dat hun volgende driemaandelijkse financiële verslag moet worden ingediend, toont het belofte voor bedrijven die plannen maken voor hun toekomst op de lange termijn.

“Met een cyclus van drie tot vier jaar voor zalm, kost het tijd voordat het volledige effect van het kweken de verwachte impact heeft op de industrie, maar in een van de lijnen van selectie, hopen we volgend jaar een vermindering van 60 tot 70 procent te zien in vergelijking met niet-geselecteerde lijnen,” zei Santi. “Dit toont duidelijk het grote potentieel van kweken aan als een langetermijnoplossing voor het zeeluisprobleem.”

Foto met dank aan