Hermes

Hermes, Griekse god, zoon van Zeus en de Pleiade Maia; vaak geïdentificeerd met de Romeinse Mercurius en met Casmilus of Cadmilus, een van de Cabeiri. Zijn naam is waarschijnlijk afgeleid van herma (zie herm), het Griekse woord voor een hoop stenen, zoals die op het platteland werd gebruikt om grenzen aan te geven of als oriëntatiepunt. Het vroegste centrum van zijn cultus was waarschijnlijk Arcadië, waar de berg Cyllene zijn geboorteplaats zou zijn. Daar werd hij vooral vereerd als de god van de vruchtbaarheid, en zijn beelden waren ithyphallisch.

Zowel in de literatuur als in de cultus werd Hermes voortdurend geassocieerd met de bescherming van runderen en schapen, en hij was vaak nauw verbonden met vegetatiegodheden, vooral Pan en de nimfen. In de Odyssee verschijnt hij echter voornamelijk als de boodschapper van de goden en de geleider van de doden naar Hades. Hermes was ook een droomgod, en de Grieken brachten hem het laatste plengoffer voor de slaap. Als boodschapper kan hij ook de god van wegen en doorgangen zijn geworden, en hij was de beschermer van reizigers. Schatten die terloops werden gevonden, waren zijn gave, en elke gelukstreffer werd aan hem toegeschreven; deze opvatting en zijn functie als godheid van het gewin, eerlijk of oneerlijk, zijn natuurlijke afgeleiden van zijn karakter als vruchtbaarheidsgod. In vele opzichten was hij de tegenhanger van Apollo; zoals hij was Hermes een beschermheer van de muziek en werd hij gecrediteerd voor de uitvinding van de kithara en soms van de muziek zelf. Hij was ook de god van de welsprekendheid en was voorzitter van sommige soorten volkswaarzeggerij.

Het heilige getal van Hermes was vier, en de vierde dag van de maand was zijn geboortedag. In de archaïsche kunst werd hij, afgezien van de gestileerde hermen, afgebeeld als een volwassen en bebaarde man, gekleed in een lange tuniek en vaak met een muts en gevleugelde laarzen. Soms werd hij afgebeeld in zijn pastorale hoedanigheid, met een schaap op zijn schouders; andere keren verscheen hij als boodschapper van de goden met de kērykeion, of herautenstaf (zie caduceus), wat zijn meest voorkomende attribuut was. Vanaf het laatste deel van de 5e eeuw v. Chr. werd hij afgebeeld als een naakte en baardloze jongeling, een jonge atleet.