Grootste autopech: Volkswagen 411/412

>
De Volkswagen Type 4 was misschien wel het eerste teken dat het bedrijf zich in meer marktsegmenten wilde begeven. Ondanks de intenties van VW om met de Type 3 een mogelijke vervanger voor de Type 1 Kever te vinden, verkocht de Kever nog steeds sterk op basis van zijn reputatie als zuinige, betrouwbare en betaalbare auto. De Type 3 was geen succes als vervanger, maar het had Volkswagen laten zien dat er een markt bestond voor meer verfijnde voertuigen in haar modellengamma. De 411 werd eind 1968 geïntroduceerd als een middelgrote auto die een stapje hoger zou zijn dan de Type 3. In termen van de moderne Volkswagen modellenlijn, kan men het Type 4 zien als de vroegste voorganger van de Passat, terwijl het Type 3 meer een voorganger van de Jetta was.

De 411 was de eerste VW die afzag van een torsiestaafophanging, met MacPherson veerpoten aan de voorkant, en schroefveren aan de achterkant. Ook opmerkelijk, was dit de eerste productie auto van het bedrijf die beschikbaar was met vier deuren. De carrosserie bestond uit een twee- en vierdeurs fastback en een wagonversie, meestal de “Squareback” genoemd.

Terwijl VW’s traditionele achterin geplaatste luchtgekoelde krachtbron bleef bestaan, maakte een geheel nieuwe motor zijn debuut met de introductie van de 411. Hij was groter van ontwerp en had een cilinderinhoud van 1,7 liter. Net als bij het Type 3 motorontwerp (dat in wezen hetzelfde was als dat van de Kever), was bij het nieuwe Type 4 de koelventilator direct naast de krukas gemonteerd. Dit maakte een veel lager dek boven de motor mogelijk voor een lagere bagageruimte vloer. Na de introductie kreeg de Type 4 motor elektronische brandstofinjectie van Bosch, wat een belangrijke technologische vooruitgang was voor een relatief goedkope auto in die tijd. De motor werd overgenomen in de Bus reeks en ook beroemd in de Porsche 914 vier-cilinder modellen. In de Type 4 waren de prestaties echter niet bepaald geweldig, vooral niet als hij was uitgerust met de optionele automatische drieversnellingsbak.

De 411 was geen slechte auto. Hij was typisch solide, zoals VW’s waren, betrouwbaar, en heel praktisch. Het grootste probleem was echter de prijs. Andere fabrikanten boden gelijkaardig uitgeruste modellen aan voor beduidend minder geld en waarschijnlijk een betere waarde. De verkoop nam nauwelijks toe. Misschien hoopte VW dat diegenen die een Kever hadden gekocht als eerste auto of als basis transport, uiteindelijk hoger in de markt zouden komen binnen het merk. Maar misschien was de naam VW nog niet wat mensen wilden hebben op een duurdere auto. Bovendien, slechts twee jaar na de introductie van het Type 4, begon VW met de verkoop van de K70 – een voormalig NSU ontwerp – die een voormotor had, voorwielaandrijving, en er traditioneler uitzag dan de ietwat bizarre 411. Noch de 411, noch de K70 was echter een groot marketing succes. (De K70 is natuurlijk een heel ander verhaal)

In een poging om de Type 4 op te frissen, werd in 1972 de 412 onthuld. De motorinhoud werd vergroot tot 1,8 liter en de voorkant werd gewijzigd in een nieuw koplamp- en neusontwerp. De verkoop bleef slecht. Tijdens zijn levensduur werden minder dan 368.000 411 en 412’s gemaakt in vergelijking met meer dan twee miljoen Type 3’s en meer dan 15 miljoen in Duitsland gebouwde Type 1 Kevers.

In 1974 had VW ten volle geprofiteerd van de overname van Auto Union/Audi/DKW en NSU. De nieuwe Passat was een veel modernere auto dan de Type 4, met voorwielaandrijving, een watergekoelde viercilinder motor van Audi, en een strakke moderne styling van Giugiaro. De Type 4’s en 3’s werden stilletjes uit productie genomen en het was het begin van het einde van het luchtgekoelde tijdperk bij Volkswagen.
Het meest succesvolle onderdeel van het Type 4-project was ongetwijfeld de motor. Hij bleef tot 1976 in de Porsche 914 en de een jaar oude 912E (Amerikaanse markt) en ten slotte in de VW Bus en Transporter modellen tot 1982, toen hij sterk werd aangepast om waterkoeling te krijgen en de “Wasserboxer” werd.