Gekruist of raszuiver: het ontwerpen van een kudde

Er zijn geen makkelijke antwoorden op de vraag of je het beste kunt gaan voor een raszuivere kudde of een kudde met kruisingen.

Zonder in te gaan op ingewikkelde details, is het mogelijk een aantal richtlijnen aan te geven die kunnen worden gebruikt om veehouders te helpen een weloverwogen beslissing te nemen voor een specifieke situatie.

Voordelen van het kruisen
Kruisen in vleesvee heeft twee belangrijke voordelen in vergelijking met het zuiver fokken (ook wel “straight breeding” genoemd).

• Kruisingsdieren vertonen hybride kracht (heterosis), dat is de superioriteit van de gekruiste nakomelingen ten opzichte van het gemiddelde van de raszuivere ouderrassen. In een goed kruisingsprogramma kan hybride kracht de produktiviteit van de veestapel met 25% verhogen, afhankelijk van het specifieke kenmerk.
• Kruisingsdieren vertonen “rascomplementariteit”, dat is de combinatie van de sterke punten van twee of meer gekruiste rassen om nakomelingen te produceren met optimale prestatieniveaus voor verscheidene kenmerken.

Het doel van een goed opgezet, systematisch kruisingsprogramma is de voordelen van heterosis en rascomplementariteit te optimaliseren.

Het grootste voordeel van het kruisen ligt in het gebruik van F1-koeien (eerste kruising). Met een zorgvuldige selectie van de ouderrassen zullen dergelijke koeien superieur zijn aan de ouderrassen.

Kruiskoeien kunnen ongeveer 15% meer gewicht aan blootgesteld kalf/koe spenen dan raszuivere koeien.

Selectie
Het is belangrijk te beseffen dat kruisen geen oplossing biedt voor biologische en economische problemen die zijn veroorzaakt door slecht management, slechte voeding en het ontbreken van doelgerichte selectie.

Wanneer de genetische voorraad zwak is om mee te beginnen, wordt in veel gevallen kruisfokken niet gebruikt om de economische efficiëntie te verhogen, maar alleen om de prestaties op peil te houden.

Als uw veestapel slecht wordt beheerd en u koopt de goedkoopst mogelijke stieren, dan zal kruisfokken uw problemen verergeren. Ten tweede is het belangrijk de verschillen tussen zuivere en gekruiste fok te begrijpen (zie tabel 1 voor een vergelijking).

Eisen voor kruising
De belangrijkste eis (en in de meeste gevallen ook het grootste probleem) is dat het systeem goed moet zijn opgezet en jaar na jaar systematisch moet worden gevolgd.

Als het systeem niet strikt wordt gevolgd, zal het binnen een paar jaar ontaarden in doelloos kruisen met veel problemen, frustraties en weinig of geen voordeel.

Andere vereisten zijn:

• Het kiezen van het juiste systeem van kruisen, rassen en kadertypes binnen rassen voor maximaal voordeel van heterosis en rascomplementariteit voor uw specifieke situatie.
• De aankoop van hoge kwaliteit, prestatie-geselecteerde, raszuivere stieren. (Een goede stier is zelden te duur, maar een slechte stier is altijd te duur.)
• Continue rigoureuze, doelgerichte selectie van fokdieren, waaronder stieren, koeien en vaarzen.
• Het handhaven van een hoog niveau van management.
• Een relatief grote veestapel (of veestapels), afhankelijk van het specifieke kruisingsfoksysteem. In kleine beslagen is het kruisen niet de moeite waard.
• Een voldoende aantal kampen per fokgroep. Afhankelijk van het specifieke kruisingsysteem heeft u een aantal fokgroepen apart lopen.
• Het fokken van eigen vervangingsvaarzen. Als u elk jaar vervangingsvaarzen moet aankopen (zoals in een terminaal kruisingsysteem), bent u voor kwaliteit en beschikbaarheid afhankelijk van een andere producent. Dit verhoogt de kosten en het risico op de insleep van ziekten, en u hebt de gebruikelijke problemen met het verplaatsen en aanpassen van de vaarzen aan een nieuwe omgeving.

De bottom line

• Kruising kan resulteren in een opmerkelijke verhoging van de efficiëntie en rentabiliteit van de rundvleesproductie als aan de basisvereisten van een goed ontworpen en nauwgezet gevolgd kruissysteem wordt voldaan. Zo niet, dan kunnen dezelfde of betere winsten worden behaald door zuiver fokken en doelgerichte selectie op basis van gegevens uit prestatietests en fokwaarden.

Leslie Bergh is senior onderzoeker op het gebied van registratie en verbetering van vleesrunderen bij het Animal Production Institute van de Agricultural Research Council.