Een vampier worden zonder gebeten te worden: Een nieuwe studie toont aan dat lezen ons zelfbesef vergroot

“We lezen om te weten dat we niet alleen zijn,” schreef C.S. Lewis. Maar hoe geven boeken ons het gevoel dat we niet alleen zijn?

“Het is duidelijk dat je de hand van een boek niet kunt vasthouden, en een boek zal je tranen niet drogen als je verdrietig bent,” zegt University at Buffalo, SUNY-psycholoog Shira Gabriel. Toch voelen we menselijke verbondenheid, zonder echte relaties, door te lezen. “Er moet iets anders belangrijks gebeuren.”

In een komende studie in Psychological Science, een tijdschrift van de Association for Psychological Science, laten Gabriel en afgestudeerd student Ariana Young zien wat dat iets is: Als we lezen, worden we psychologisch deel van de gemeenschap die in het verhaal wordt beschreven – of het nu tovenaars of vampiers zijn. Dat mechanisme voldoet aan de diep menselijke, evolutionair cruciale, behoefte om erbij te horen.

De onderzoekers wierven 140 studenten aan voor de studie. Eerst werden de deelnemers beoordeeld op de mate waarin zij aan hun behoefte aan verbondenheid voldoen door zich met groepen te identificeren. Daarna lazen sommigen een passage uit de roman Twilight waarin de ondode Edward beschrijft hoe het voelt om een vampier te zijn aan zijn romantische interesse Bella. Anderen lazen een passage uit Harry Potter and the Sorcerer’s Stone, waarin de leerlingen van Zweinstein in “huizen” worden ingedeeld en Harry toverdrankenprofessor Severus Snape ontmoet. De deelnemers kregen 30 minuten om de passage te lezen en werden geïnstrueerd om gewoon voor hun eigen plezier te lezen.

Daarna werden twee metingen gedaan om de psychologische verwantschap van de deelnemers met vampiers of tovenaars te meten. In de eerste werden de studenten geïnstrueerd om zo snel en accuraat mogelijk “ik”-woorden (mezelf, mijn) en “tovenaar”-woorden (bezemsteel, spreuk, toverstok, drankjes) te categoriseren door op dezelfde toets te drukken wanneer een van die woorden op het scherm verscheen; ze drukten op een andere toets voor “niet-ik”-woorden (zij, hun) en “vampier”-woorden (bloed, hoektanden, gebeten, ondode). Daarna werden de paren omgedraaid. Gabriel en Young verwachtten dat deelnemers sneller zouden reageren wanneer “ik”-woorden werden gekoppeld aan een groep waartoe “ik” behoorde, afhankelijk van welk boek ze lazen.

Naar aanleiding van hun onderzoek namen de onderzoekers de Twilight/Harry Potter Narrative Collective Assimilation Scale af, bestaande uit vragen die duidden op identificatie met tovenaars of vampiers. Voorbeelden: “Denk je dat je in staat bent om jezelf te laten verdwijnen en ergens anders weer tevoorschijn te laten komen?’ en ‘Hoe scherp zijn je tanden?’. Ten slotte beoordeelden korte vragenlijsten de levenstevredenheid en stemming van de deelnemers.

Zoals voorspeld, “werden” Harry Potter-lezers op beide metingen tovenaars en de Twilight-lezers “werden” vampiers. Bovendien vertoonden deelnemers die meer groepsgericht in het leven stonden de grootste assimilatie-effecten. Tenslotte leverde het “behoren” tot deze fictieve gemeenschappen dezelfde stemming en levensvoldoening op die mensen krijgen van aansluiting bij echte groepen.

“De studie legt uit hoe dit alledaagse fenomeen – lezen – niet alleen werkt als ontsnapping of educatie, maar als iets dat een diepe psychologische behoefte vervult,” zegt Young. En we hoeven geen moerasgieren te doden of gebeten te worden om dat te voelen.

Voor meer informatie over deze studie kunt u contact opnemen met: Shira Gabriel op [email protected].

Het APS-tijdschrift Psychological Science is het hoogst gerangschikte empirische tijdschrift in de psychologie. Voor een kopie van het artikel “Becoming a Vampire Without Being Bitten: The Narrative Collective Assimilation Hypothesis” en toegang tot andere onderzoeksresultaten van Psychological Science, kunt u contact opnemen met Divya Menon op 202-293-9300 of [email protected].