Dorian Gray (personage)

De plot van de roman varieert tussen de gepubliceerde versies. De onderstaande samenvatting heeft betrekking op de langste versie, de roman uit 1891. Bepaalde episodes beschrijven echter met name Dorians ontmoeting met (en daaropvolgende moord op) James Vane. Dit komt niet voor in de versie die Wilde oorspronkelijk ter publicatie heeft aangeboden.

The Picture of Dorian Gray begint op een zomerdag in Victoriaans Engeland, waar Lord Henry Wotton, een eigenzinnig man, toekijkt hoe de gevoelige kunstenaar Basil Hallward een portret schildert van Dorian Gray, een knappe jongeman, die Basil’s ultieme muze is. Terwijl hij poseert voor het schilderij, hoort Dorian hoe Lord Henry zijn hedonistische wereldbeeld omhelst en begint hij te denken dat het nastreven van genot het enige in het leven is dat de moeite waard is. Dit brengt Dorian ertoe te wensen dat zijn geschilderde beeltenis ouder zou worden in plaats van hijzelf.

Onder de hedonistische invloed van Lord Henry verkent Dorian zijn sensualiteit ten volle. Hij ontdekt de actrice Sibyl Vane, die Shakespeare opvoert in een groezelig arbeiderstheater. Dorian benadert haar, maakt haar het hof en doet haar al snel een huwelijksaanzoek. De verliefde Sibyl noemt hem “Prince Charming” en zwijmelt bij het vooruitzicht van ware liefde. Haar beschermende broer James waarschuwt haar echter dat als “Prince Charming” haar iets aandoet, hij hem zal vermoorden.

Dorian nodigt Basil en Lord Henry uit om Sibyl te zien optreden, maar ze is te verliefd op Dorian om te kunnen acteren en presteert slecht. Hierdoor denken zowel Basil als Lord Henry dat Dorian verliefd is geworden op Sibyl vanwege haar schoonheid in plaats van haar acteertalent. In verlegenheid gebracht, wijst Dorian Sibyl af en zegt haar dat acteren haar schoonheid was en zonder dat, interesseert ze hem niet meer. Bij thuiskomst merkt Dorian dat het portret is veranderd; zijn wens is uitgekomen, en de man op het portret heeft een subtiele grijns van wreedheid.

Gewetensvol en eenzaam besluit Dorian zich te verzoenen met Sibyl, maar hij is te laat als Lord Henry hem meedeelt dat Sibyl zelfmoord heeft gepleegd door blauwzuur te slikken. Dorian begrijpt dan dat, waar zijn leven naar toe gaat, lust en een goed uiterlijk hem goed van pas zullen komen. Hij sluit het portret op en experimenteert in de achttien jaar die volgen met alle mogelijke ondeugden, onder invloed van een moreel giftige Franse roman die Lord Henry Wotton hem heeft gegeven. Het verhaal onthult de titel van de Franse roman niet, maar tijdens een proces zei Wilde dat de roman waarnaar in Dorian Gray wordt verwezen À rebours (Tegen de natuur, 1884) van Joris-Karl Huysmans was, maar hij ontkende vervolgens dat dit het boek is waarnaar hij verwees.

Op een avond, voordat hij naar Parijs vertrekt, bezoekt Basil Dorians huis om hem te vragen naar verschillende geruchten over zijn vulgaire zelfingenomenheid. Dorian ontkent zijn losbandigheid niet en neemt Basil mee om het portret te zien. Het portret is zo afzichtelijk geworden dat Basil het alleen nog als zijn werk kan identificeren aan de handtekening die hij op al zijn portretten aanbrengt. Basil is ontzet en smeekt Dorian om te bidden voor redding. Uit woede geeft Dorian Basil de schuld van zijn lot en steekt hem dood. Dorian chanteert vervolgens rustig een oude vriend, de wetenschapper Alan Campbell, om zijn kennis van scheikunde te gebruiken om het lichaam te vernietigen. Alan pleegt later zelfmoord als gevolg van de beschamende samenwerking.

Om de schuld van zijn misdaad te ontvluchten, gaat Dorian naar een opiumhol, waar James Vane onwetend aanwezig is. James was al op zoek naar wraak op Dorian sinds Sibyl zelfmoord pleegde, maar hij had geen aanknopingspunten om verder te gaan; het enige wat hij van Dorian wist was de naam die Sibyl hem gaf, “Prince Charming”. In het opiumhol hoort hij echter iemand naar Dorian verwijzen als “Prince Charming”, en hij klampt Dorian aan. Dorian laat James geloven dat hij te jong is om Sibyl, die achttien jaar eerder zelfmoord pleegde, te hebben gekend, omdat zijn gezicht nog dat van een jonge man is. James geeft toe en laat Dorian vrij, maar wordt dan benaderd door een vrouw uit het opiumhol die James verwijt dat hij hem niet heeft gedood. Zij bevestigt dat de man Dorian Gray was en legt uit dat hij in achttien jaar niet ouder is geworden. James rent achter Dorian aan, maar hij is vertrokken.

James begint Dorian vervolgens te stalken, waardoor hij voor zijn leven vreest. Tijdens een schietpartij doodt een van de leden echter per ongeluk James Vane, die op de loer lag in een struikgewas. Bij zijn terugkeer naar Londen vertelt Dorian Lord Henry dat hij voortaan rechtvaardig zal leven. Zijn nieuwe rechtschapenheid begint met het voornemen om het hart van de naïeve Hetty Merton, zijn huidige romantische interesse, niet te breken. Dorian vraagt zich af of zijn pas ontdekte goedheid de corruptie in het schilderij heeft teruggedraaid, maar als hij kijkt, ziet hij alleen een nog lelijker beeld van zichzelf. Daaruit begrijpt Dorian dat zijn ware motieven voor morele hervorming in feite immoreel waren, omdat ze slechts een middel tot een zelfzuchtig doel waren.

Omdat hij besluit dat alleen een volledige bekentenis hem van zijn wandaden zal vrijpleiten, besluit Dorian het enige overgebleven bewijs van zijn misdaden te vernietigen – het schilderij. In een woedeaanval pakt hij het mes waarmee hij Basil vermoordde en steekt het schilderij neer. De bedienden van het huis worden wakker bij het horen van een schreeuw uit de afgesloten kamer; op straat belt een voorbijganger die de schreeuw ook heeft gehoord, de politie. Bij het betreden van de afgesloten kamer treffen de bedienden een onbekende oude man aan, in het hart gestoken, zijn gezicht en gestalte verdord en vervallen. De bedienden identificeren het verminkte lijk als Dorian door de ringen aan zijn vingers; naast hem ligt het schilderij van Dorian Gray, dat in zijn oorspronkelijke schoonheid is hersteld.