Dierlijke seks: Hoe luiaards het doen

De luiaards, die bekend staan om hun trage voortbeweging, waaraan ze hun naam te danken hebben, hebben een zeer lage stofwisseling, waardoor ze het grootste deel van de dag niet veel doen. Maar zijn deze boomminnende zoogdieren ook zo traag in het paringsspel?

Er zijn zes soorten levende luiaards, die worden geclassificeerd als drie-teen luiaards of twee-teen luiaards, en leven in de jungles van Centraal- en Zuid-Amerika.

Ondanks het delen van een naam en een gelijkaardig uiterlijk, zijn de twee soorten luiaards niet nauw verwant en behoren ze eigenlijk tot twee verschillende taxonomische families.

“Een luiaard is gewoon geen luiaard,” zei Jonathan Pauli, een wildlife ecoloog aan de Universiteit van Wisconsin-Madison, die luiaards heeft bestudeerd. “Tweevingerluiaards en drievingerluiaards verschillen nogal van elkaar.”

Een van de verschillen tussen de luiaardfamilies is hun paringssysteem, vertelde Pauli aan Live Science.

Drievingerluiaards vs. Tweevingerluiaards

Drievingerluiaards vertonen een sterke polygynie en een zwakke vrouwelijke promiscuïteit, waarbij bepaalde mannetjes zeer succesvol zijn in de voortplanting, paren met veel vrouwtjes en de meerderheid van de nakomelingen in een populatie verwekken. Twee-teen luiaards, aan de andere kant, lijken zwakke polygynie en sterke vrouwelijke promiscuïteit te hebben.

Wanneer de luiaards paren lijkt ook te verschillen tussen de drie-teen en twee-teen variëteiten.

Drie-teen luiaards hebben een soort “geboortepuls,” zei Pauli – vrouwtjes paren in de late zomer en vroege herfst, bevallen vroeg in het volgende jaar en dragen dan hun baby rond tot het volgende paarseizoen. “Het is vrij vast op de kalendercyclus,” zei hij, eraan toevoegend dat twee-teenluiaards, ter vergelijking, een “vaag reproductief schema hebben dat het hele jaar door gebeurt.”

Mannelijke twee- en drie-teenluiaards zijn grotendeels solitaire wezens die leven in afgebakende thuisbereiken, die elkaar soms overlappen. De leefgebieden van mannetjes tweevingerluiaards kunnen echter tot een orde van grootte groter zijn dan die van hun verre drievingerige neven.

Vrouwelijke twee- en drievingerluiaards houden er ook hun eigen kleine leefgebieden op na, die vaak de leefgebieden van meerdere mannetjes tegelijk kruisen, volgens recent onderzoek van Pauli en zijn collega Zach Peery.

Hoe de luiaards binnen deze leefgebieden te werk gaan, is niet helemaal duidelijk.

Tot zaken komen

Verluidt wordt dat vrouwtjes hun paringsbereidheid kenbaar maken met een soort hoge schreeuw.

“Op sommige plaatsen melden mensen uit landelijke gebieden die omringd zijn door grote stukken inheems bos, regelmatig dat ze in bepaalde perioden van het jaar de ‘fluitachtige’ roep van manenluiaards (Bradypus torquatus) horen,” zegt bioloog en luiaard-onderzoeker Adriano Chiarello van de Universiteit van São Paulo in Brazilië. “Deze roep is een luide ‘eeeeeh’ die ongeveer een seconde duurt.”

Een van Chiarello’s studenten was eens getuige van een mannetje B. variegatus, een drietenige luiaard, die zich in de richting van een roepend vrouwtje bewoog in de bossen van Espirito Santo in het zuidoosten van Brazilië, wat suggereerde dat het vrouwtje daadwerkelijk probeerde paren aan te trekken, aldus Chiarello. Maar wat er gebeurt als een paartje elkaar ontmoet, laat zich raden. “Of er sprake is van baltsgedrag, weten we niet,” zei hij.

Hoe dan ook, er lijkt wel een soort seksuele selectie te zijn, waarbij vrouwtjes de beste mannetjes kiezen, hoewel niet duidelijk is welke kwaliteiten ze wenselijk vinden. In een studie uit 2012 in PLOS ONE meldden Pauli en Peery bijvoorbeeld dat één enkel mannetje op de een of andere manier de helft van alle door de onderzoekers geteste jongen verwekte.

“De vrouwtjes vertonen een enigszins sterke partnerkeuze,” zei Pauli. “Maar wat maakt die mannetjes zo sexy voor de vrouwtjes?”

Paargedrag van luiaards is zelden in het wild waargenomen, maar onderzoekers hebben het zien gebeuren, zowel met het mannetje dat het vrouwtje van achteren bestijgt als face-to-face. De daad is kort, en eindigt in slechts een paar minuten. Het mannetje kan enkele minuten later opnieuw proberen met haar te paren.

Het paar blijft soms meer dan een dag samen, zelfs in dezelfde boom, voordat het zijn eigen gang gaat, aldus Chiarello. En het lijkt erop dat mannetjes de vrouwtjes in hun bereik in de gaten houden, en mogelijk vechten met andere mannetjes als ze te dichtbij komen; maar het is onduidelijk of deze gevechten daadwerkelijk om paren of territorium gaan.

“Ik heb echter enkele oude mannetjes gezien met littekens in hun gezicht of zelfs blind aan één oog, die mogelijk het gevolg zijn van vechten tegen tegenstanders van hetzelfde geslacht,” zei Chiarello.

Volg Joseph Castro op Twitter. Volg ons @livescience, Facebook & Google+.