De mythen rond de inval van de Branch Davidians in 1993 doorbreken

Vragen en complottheorieën overschaduwen nog steeds de tragedie rond de Branch Davidians. Het begon woensdag 25 jaar geleden met een mislukte inval van het federale Bureau voor Alcohol, Tabak en Vuurwapens in het kamp van de sekte bij Waco. Bijna 80 mensen, waaronder 17 kinderen, kwamen aan het eind van de belegering in 1993 om het leven. Om de feiten van de mythes te kunnen scheiden, volgt hier de belangrijkste informatie over het begin van de impasse:

Waarom richtte ATF zich op Koresh en de Branch Davidians?

De sheriff van McLennan County vroeg ATF in mei 1992 om mogelijke federale wapenovertredingen te onderzoeken, nadat een UPS-chauffeur had gemeld dat hij grote zendingen wapenonderdelen, munitie, granaathulzen en chemicaliën en militaire uitrusting aan Koresh en zijn volgelingen had geleverd. Het departement van de sheriff had ook berichten over explosies en automatisch geweervuur op Mount Carmel, het eigendom van de sekte. ATF onderzoekers stelden vast dat de groep een arsenaal aan het vergaren was, inclusief de middelen om illegale wapens te maken. Voormalige volgelingen vertelden de ATF vóór de inval – en ten minste vijf overlevende Davidians getuigden daarna – dat Koresh zijn volgelingen leerde dat hij het Lam van God was en dat de wapens bestemd waren voor een apocalyptische strijd waarin zij allen zouden worden gedood; hij zou samen met trouwe volgelingen herrijzen om Gods vijanden af te slachten en te berechten.

Nodigde de ATF de nieuwsmedia niet uit voor de inval?

Bronnen buiten ATF tipten de Waco Tribune Herald en KWTX-TV in Waco over de timing van de inval, en hun medewerkers waren de enige journalisten die bij de inval aanwezig waren. De tipgever van het TV-station was een ambulance dispatcher. Hoewel de krant weigerde zijn bron te identificeren, vertelde de medewerker aan de onderzoekers van het Amerikaanse ministerie van Financiën dat het geen ATF-medewerker was. Een dag voor de inval kreeg een ATF-agente van haar baas te horen dat ze in het weekend contact moest opnemen met tv-stations in Dallas. Ze getuigde dat ze nooit onthulde wanneer, waar of wat er zou kunnen gebeuren, en de Dallas stations bevestigden dat aan de Texas Rangers. ATF-agenten klaagden de kranten, tv-stations en ambulance-bedrijven aan, omdat hun personeel de Davidians zou hebben gewaarschuwd voor de op handen zijnde inval; hoewel ze geen schuld toegaven, schikten de bedrijven voor meer dan $ 15 miljoen.

Werd de inval niet “Showtime” genoemd?

De officiële naam was Operatie Paard van Troje. “Showtime” was het radiosignaal waarmee de inval begon, volgens de Treasury review, ATF opnames, documenten en interviews.

Kon Koresh buiten Mount Carmel gearresteerd zijn?

ATF-commandanten dachten ten onrechte dat Koresh lang voor de inval ophield met het verlaten van zijn terrein. De Treasury review stelde vast dat hij op zijn motor reed om een buurman te bezoeken en met zijn Camaro naar een nabijgelegen autozaak reed gedurende de weken dat ATF undercover agenten waren toegewezen om Mount Carmel in de gaten te houden. Volgens het onderzoek meldden zes mensen dat ze Koresh in Waco hadden gezien in de weken voor de inval. ATF planners zeiden dat ze overwogen Koresh naar buiten te lokken om hem te arresteren, maar ze konden geen goed voorwendsel vinden en vreesden dat zijn volgelingen zich niet zonder slag of stoot zouden overgeven.

Kon de sheriff Koresh niet zover krijgen dat hij zich overgaf?

Na de belegering vertelde McLennan County Sheriff Jack Harwell aan The Dallas Morning News: “Ik zou geprobeerd hebben hem te arresteren, en ik zou daar nooit levend vandaan zijn gekomen. Op een dag moest er een confrontatie met hen komen. Hier waren ze op aan het bouwen.”

Wie begon de schietpartij op 28 februari?

Koresh beweerde dat ATF het vuurgevecht begon, maar agenten die het dichtst bij de compound kwamen en journalisten die ter plaatse waren, zeiden dat de Davidians eerst schoten. De cameraman van KWTX, die het vuurgevecht filmde, getuigde in het strafproces van 1994 dat het vuurgevecht “van binnen uit de compound” kwam. In de eerste live-uitzending vanaf de plek zei de verslaggever van KWTX dat de schoten van binnenuit kwamen toen ATF-agenten verborgen in veewagens het gebouw naderden en naar buiten begonnen te springen. “Ze vertelden de mensen om uit het huis te komen, en degenen in het huis begonnen onmiddellijk te schieten. En zij begonnen terug te schieten.” Een andere ooggetuige, een verslaggever van de Waco Tribune Herald, zei tegen The News: “Van wat ik zag, schoten de Davidians het eerst.”

Werd er vanuit helikopters geschoten?

Piloten van deTexas National Guard die drie helikopters vlogen, getuigden dat er niet vanuit hun toestel is geschoten. De helikopters waren toegewezen om te blijven zweven en de aandacht van de Davidians af te leiden toen de inval begon. De vliegtuigen kwamen ongeveer 900 voet achter het gebouw toen elk werd geraakt door Davidian geweervuur en teruggedrongen. Een rapport van de Texas National Guard na de actie verklaarde: “Niets anders dan videobanden werden opgenomen vanuit de TXNG vliegtuigen op 28 februari 1993!!!” Koresh hield vol dat de helikopters wel schoten. Zijn volgelingen herhaalden zijn beweringen en noemden kogelgaten in het dak van de compound, evenals de dood van Peter Gent, die boven op de watertoren van de compound werd neergeschoten toen hij op agenten beneden vuurde, en Winston Blake, die in een slaapkamer werd neergeschoten. Ballistische studies toonden aan dat een ATF agent op de grond de ene kogel afvuurde die Gent raakte. Uit een autopsie en een later forensisch onderzoek door speciaal raadsman John Danforth, een voormalig Amerikaans senator, bleek dat de kogelwond van Blake, achter zijn rechteroor, van dichtbij was afgevuurd met een aanvalsgeweer in de compound.

Hoe zit het met de bewering dat de Davidians het recht hadden om zichzelf te verdedigen?

Nadat de advocaten van de Davidians zelfverdediging aanvoerden, verwierp een jury de beschuldiging van moord en veroordeelde acht sekteleden voor vrijwillige doodslag op ATF-agenten, alsmede voor wapenovertredingen. Toen tegen de veroordelingen beroep werd aangetekend, merkte het U.S. 5th Circuit Court of Appeals op dat burgers een “plicht hebben om toe te treden tot wettige overheidsmacht”, zoals de wettige uitvoering door de ATF van hun huiszoekings- en arrestatiebevelen. Volgens het oordeel van het 5e Circuit “reageerden de ATF-agenten redelijk toen de sekte een buitengewone hoeveelheid automatisch en groot kaliber geweervuur afvuurde… op personen waarvan zij wisten dat het federale agenten waren”. De rechtbank concludeerde dat Davidian-verdachten geen juridische basis hadden om te beweren dat ze zich verdedigden tegen buitensporig geweld.

Hoeveel mensen hebben de ATF-agenten gedood in het aanvankelijke vuurgevecht?

AATF-agenten schoten twee Davidians dood. Een derde en vierde werden gewond door ATF-agenten en afgemaakt met van dichtbij afgevuurde Davidian geweerschoten, blijkt uit autopsies en evaluaties voor het Danforth-onderzoek. Een vijfde, Koresh’s schoonvader, Perry Jones, stierf aan een schot van dichtbij in de mond. Verschillende Davidians getuigden dat Jones in zijn buik werd geschoten en schreeuwde van de pijn. Davidian Kathy Schroeder getuigde dat een andere Davidian Koresh’s toestemming vroeg om Jones uit zijn lijden te verlossen. Bij de autopsie van Jones en de forensische controle van de autopsiefoto’s en verslagen van het Danforth-onderzoek werd slechts één schotwond gevonden. Die zat in de mond.

Hoe zit het met de beschuldiging dat ATF-agenten David Michael Schroeder hebben geëxecuteerd toen hij het kamp probeerde te bereiken, door hem in zijn achterhoofd te schieten?

Een tweede vuurgevecht brak uit toen terugtrekkende agenten Schroeder en twee andere Davidians tegenkwamen die op weg waren naar Mount Carmel. Schroeder vuurde 18 schoten af vanuit een bebost ravijn voordat zijn pistool vastliep; de tweede Davidian werd gevangen genomen en de derde vluchtte. Uit een autopsie bleek dat Schroeder zes keer was neergeschoten – in zijn rechter voorschouder en rechter flank, op zijn linker dij, een schampschot op zijn borst, en vlakbij zijn rechterslaap en oor. Een forensisch expert die meewerkte aan het Danforth-onderzoek concludeerde dat de wonden van Schroeder overeenkwamen met de verhalen van agenten over een vuurgevecht van een afstand.

Waren de huiszoekings- en arrestatiebevelen van de ATF geldig?

Hoewel de aanhangers van de Davidians, waaronder voorstanders die worden betaald door de National Rifle Association, kritiek hadden, werd het ‘probable cause affidavit’ van de ATF goedgekeurd door een federale magistraat. De legaliteit van de bevelen is nooit aangevochten door de advocaten van de Davidians.

Hadden de Davidians werkelijk illegale wapens?

De Davidians hadden illegale machinegeweren, granaten en geluiddempers. ATF-agenten raakten gewond door automatisch geweervuur en granaten. Davidian Donald Bunds vertelde hoe Koresh hem beval een draaibank en een freesmachine te kopen; Bunds zei dat hij toen leerde ze te gebruiken om 90 tot 100 aanvalsgeweren te helpen ombouwen tot automatische wapens in 1992. Bunds en verschillende andere Davidians getuigden dat Koresh elke mannelijke volgeling een automatisch aanvalsgeweer en meerdere magazijnen gaf weken voor de inval van de ATF. “Hij doorliep voortdurend een scenario,” zei Bunds. “Zijn vijanden of de politie of de regering of de ATF, die de laatste mensen op de lijst waren, of een ander team zou de oprit afkomen met geweren, en ze zouden moeten terugschieten. Verschillende vrouwen die tijdens de belegering vertrokken, beschreven de plannen van de groep om granaten te gebruiken bij een massale zelfmoord. Een andere overlevende Davidian getuigde dat Koresh granaten uitdeelde op de dag dat het kamp afbrandde. Dick DeGuerin, advocaat in Houston, die Koresh vertegenwoordigde en hem tijdens de belegering in het kamp ontmoette, gaf tijdens hoorzittingen in het Congres in 1995 toe dat de sekte over illegale wapens beschikte. Ten minste 48 illegale machinegeweren werden uit het afgebrande kamp teruggevonden.

Wat te denken van beweringen dat er geen sprake was van kindermishandeling?

De kinderbescherming van Texas heeft de beschuldigingen in 1992 onderzocht, maar niet hard gemaakt. De hoofdonderzoeker van de kinderbescherming zei dat Koresh de toegang tot de kinderen van de sekte beperkte, en haar bazen sloten de zaak na haar bezwaren. “We hadden niet genoeg informatie,” vertelde ze aan het Congres. “We hadden altijd het gevoel dat we niet het volledige plaatje kregen, dat dingen voor ons verborgen werden gehouden.” De politie van Californië onderzocht berichten over Koresh die de huwelijken van volgelingen nietig verklaarde, beweerde dat alle Davidian-vrouwen zijn vrouwen waren en kinderen verwekte bij minderjarige meisjes. Nadat hij van dat onderzoek hoorde, zo blijkt uit Californische politiedossiers, ging Koresh terug naar Waco samen met een 14-jarig Australisch meisje met wie hij vermoedelijk seks had gehad en dat hij spoedig zwanger had gemaakt. Een volgeling die later de groep verliet vertelde de FBI dat dat het moment was waarop Koresh “het idee begon te vormen dat de politie of de overheid het middel van zijn kruisiging zou kunnen zijn.”

Als Koresh seks had met minderjarige vrouwelijke volgelingen, was dat dan niet OK als ouders toestemming gaven? Liet de Texaanse wet 14-jarigen niet trouwen?

Koresh trouwde een 14-jarige met toestemming van haar ouders, zoals destijds was toegestaan volgens de Texaanse wet. Voor seks met andere minderjarige meisjes had hij aangeklaagd kunnen worden, variërend van aanranding tot verwonding en in gevaar brengen van kinderen. Volwassenen die het misbruik mogelijk maakten, konden ook worden vervolgd. In 2011 kreeg een andere polygamistische sekteleider in Texas levenslang voor het seksueel misbruiken van 12- en 15-jarige meisjes die hij spirituele bruiden noemde.

Lange Dallas Morning News-verslaggever Lee Hancock versloeg de Branch Davidian standoff in Waco en de jarenlange repercussies ervan. Deze vragen en antwoorden zijn gebaseerd op interviews, rechtbankdocumenten, federale dossiers en ander onderzoek door Hancock. Ze is nu een freelance schrijfster die werkt aan een geschiedenis van de belegering en de nasleep ervan.