De ‘lelijke’ stoelenruzie van de paus is pathetisch: het gaat erom wat hij zegt, niet waar hij zit

In een wereld van oorlog en lijden waarin vluchtelingen sterven en regeringen hun menselijke plichten verzaken, is het echt vreemd om boos te worden over een stoel. Maar mensen zijn boos geworden over de effen houten troon met witte bekleding die de katholieke gemeenschap van New York heeft besteld voor paus Franciscus. Blijkbaar is het een zonde tegen goed design, een schande voor de pauselijke achterkant.

Is dat echt zo? Of is de eenvoud van deze stoel, zelfs zijn “lelijkheid” als u het zegt, slechts een uitdrukking van het gebrek aan pretentie en het streven naar mededogen van de paus?

De clue is in the name he took. Paus Franciscus heeft zich vernoemd naar Franciscus van Assisi, de middeleeuwse prediker van armoede en nederigheid. Associëren we Sint-Franciscus met prachtige tronen en sedentaire opsmuk? Nee. Hij is beroemd om zijn prediking voor de vogels, zijn gesprek met een wolf en het afleggen van aardse rijkdom. Giotto portretteerde hem als een asceet in een rotsachtige wildernis zonder iets wat op een troon lijkt.

Het idee van een troon – een zetel van macht, een zetel van glorie – is even middeleeuws als Sint Franciscus, maar het vertegenwoordigt alles waartegen hij protesteerde: de rijkdom van de kerk en de macht van de groten.

Het meest bekende beeld van een troon vandaag de dag is een monsterlijk middeleeuws verzinsel dat riekt naar wreedheid en geweld. De ruziënde families en kwaadaardige geslachten in HBO’s drama Game of Thrones strijden allemaal om op de IJzeren Troon te mogen zitten. Deze duivelse stoel is gemaakt van wapens die gesmolten zijn door de adem van een draak. Hij is bezaaid met zwaardpunten. Zouden critici van de sobere, onopvallende troon van de paus liever hebben dat hij op zoiets grotesks als deze belichaming van de macht zou zitten?

De ontwerpers van de IJzeren Troon hebben zich ongetwijfeld laten inspireren door de Wapentroon, die toebehoort aan het British Museum. Deze vorstelijke zetel is gemaakt door de Mozambikaanse kunstenaar Kester met AK47-geweren en andere wapens die zijn overgebleven uit de burgeroorlog in Mozambique. Gesmeed in 2001 (voor zover ik weet zonder gebruik te maken van drakenvuur) is het een van de beroemdste hedendaagse Afrikaanse artistieke creaties geworden.

Vermoedelijk heeft het Game of Thrones ontwerpteam het gezien en het idee opgevat om een middeleeuwse versie te maken met zwaarden in plaats van geweren. Toch zijn beide beelden – want dat zijn het – parodieën op de traditionele troon. We leven niet langer in een tijdperk van troonaanbidding. Wij geloven in menselijke gelijkheid (of beweren dat te doen).

Tronen zijn een uiting van alles wat de moderne tijd verafschuwt, en zou moeten verafschuwen. Paus Franciscus voelt zich terecht in verlegenheid gebracht door sedentaire pracht en praal, en het besluit van New York om een nederige, onopvallende, zelfs onaantrekkelijke zetel voor hem te creëren is een begrijpelijke uitdrukking van ditzelfde onbehagen met chique zetels.

Conventionele gouden tronen zijn tegenwoordig een lachertje. Bradley Wiggins poseerde in één. Posh en Becks spraken schande van goede smaak met hun “trouwtronen”. Maar een serieus geloof in tronen behoort tot een verleden dat – letterlijk – ongelijkheid troonde.

Kester’s wapentroon becommentarieert Afrika’s traditie om zetels te voorzien van symboliek. Heersers in Afrika worden al heel lang gekenmerkt door speciale zitplaatsen, van gebeeldhouwde krukjes tot ingewikkeld bewerkte stoelen.

Ook in Europa is de troon een oude markering van autoriteit. Dit geldt met name voor de plaats waar de paus zijn kont zet. Wanneer de paus “ex cathedra” spreekt, betekent dit dat hij een uitspraak doet vanaf zijn troon. Een bevel ex cathedra komt rechtstreeks van de pauselijke zetel. Cathedra betekent in het Latijn de zetel van een leraar, en kwam tot de betekenis van een kerkelijke troon. Een kathedraal is een kerk waar een bisschop op zijn troon zit.

De meest glamoureuze troon ter wereld zweeft in een gouden hemel in de Sint Pieter, de pauselijke basiliek in het Vaticaan. Het is de Stoel van Sint Pieter, een relikwie dat in de 17e eeuw door Bernini in verguld brons werd gehuld en hoog in de lucht wordt gezet tussen schachten van gouden metalen licht en krioelende putti. Bernini’s barokke meesterwerk bevestigt de majesteit van de kerk en de glorie van de paus.

Het is verbazingwekkend. Maar het is ook zeer gênant voor een moderne, hervormende paus. Zouden critici van de stoel van de paus in New York hem werkelijk in gouden glorie willen zien tronen in een Bernini-spektakel? Wat een onzin.

Het is pathetisch te razen over de zetel die New York voor de paus heeft gemaakt. Waar het om gaat is niet waar Franciscus zijn lichaam laat rusten, maar wat hij zegt met zijn edelmoedige geest. In New York sprak hij over armoede en klimaatverandering. Dit is een paus die veel meer doet dan alleen maar zitten. Vergeet de troon. Luister naar de boodschap.

{{#ticker}}

{topLeft}}

{{bottomLeft}}

{topRechts}}

{{bottomRechts}}

{{#goalExceededMarkerPercentage}}

{{/goalExceededMarkerPercentage}}

{{/ticker}}

{{heading}}

{{#paragraphs}}

{{.}}

{{/paragrafen}{highlightedText}}

{#cta}{{text}{{/cta}}

Houd me in mei op de hoogte

• Deel op Facebook
• Deel op Twitter
• Deel via E-mail
• Deel op LinkedIn
• Deel op Pinterest
• Deel op WhatsApp
• Deel op Messenger