Dagelijks leven en sociale gewoonten

Het dagelijks leven van de mensen in Papoea-Nieuw-Guinea varieert enorm. De grote meerderheid van de bevolking woont in dorpen of gehuchten verspreid over het gevarieerde plattelandslandschap. Het dagelijks leven concentreert zich gewoonlijk rond de uitgebreide familie, wier primaire verantwoordelijkheden het produceren van voedsel voor levensonderhoud en het grootbrengen van kinderen zijn. De meeste mensen hebben het recht om delen van hun land te gebruiken voor het verbouwen van voedsel en enkele handelsgewassen, alsmede het recht om te vissen, jagen en hout te sprokkelen uit de plaatselijke bossen. Veel van deze activiteiten gaan vergezeld van rituelen om succes en voorspoed te verzekeren. Andere belangrijke rituelen, zoals de menarcheceremonie voor meisjes en de inwijdingsceremonie voor jongens, nemen af. Het sociale systeem van de Hooglanden hield vroeger een strikte scheiding van mannen en vrouwen in, waarbij de mannen in mannenhuizen sliepen die enigszins leken op militaire barakken en de vrouwen in aparte tuinhuizen met de kleine kinderen sliepen. Met het binnendringen van nieuwere culturele invloeden is dat systeem in een groot deel van de regio gewijzigd. Rijke en vooraanstaande mannen met meerdere vrouwen hebben voor elk een apart huishouden.

De clan vormt de belangrijkste eenheid van sociale organisatie. Bijna alle Melanesische samenlevingen zijn patrilineair, waarbij de afstamming via de mannelijke lijn loopt, en zelfs matrilineaire samenlevingen, waarbij de afstamming via de vrouwelijke lijn loopt, blijven patriarchaal – d.w.z. door mannen gedomineerd. In sommige gebieden kunnen afstammings- en landrechten worden geclaimd via beide ouders, zodat mensen tot beide clans van hun ouders kunnen behoren. Een huwelijk binnen een clan zou als incest worden beschouwd, en daarom is een huwelijk alleen mogelijk over de clangrenzen heen en soms over de grenzen van een stam. Grote stammen zijn niet de norm, maar waar zij bestaan hebben zij een zekere mate van politieke eenheid en kunnen zij worden beschouwd als federaties van clans. Zij delen soms mythen over hun oorsprong en in dergelijke gevallen kunnen clans worden gezien als “broeders”, zonen van een stichtende vader. Deze sociale structuren vormen de conflictlijnen die tot uiting komen in de interclanoorlog die in de provincies van het Hoogland blijft voortduren, en in die gebieden vormen zij vaak de lijnen van de politieke concurrentie bij hedendaagse verkiezingen.

Wanneer mensen migreren van plattelandsdorpen naar stedelijke gebieden of hervestigingsgebieden op het platteland, dragen zij hun talen en gewoonten met zich mee en creëren zij opnieuw hun bestaande sociale structuren. De sociale banden en verplichtingen van het wantok-systeem kunnen steun bieden aan hen die het moeilijk hebben op nieuwe locaties, maar stellen ook zware eisen aan de meer welgestelde mensen die zich verplicht voelen hun verwanten te steunen. De eisen van de wantoks worden vaak beschouwd als een hoofdoorzaak van corruptie. In toenemende mate zijn er tweede of derde generaties stedelingen die “gemengde huwelijken” hebben gesloten over taalgrenzen heen, en die, hoewel zij verbonden zijn met de verwanten van hun beide ouders, vaak een groter gevoel van natievorming vertonen dan hun leeftijdgenoten die een minder multiculturele achtergrond hebben. De spanningen tussen de generaties weerspiegelen de spanningen van de snelle sociale veranderingen op het platteland en in de steden.

In zowel dorpen als steden markeren muziek- en dansvieringen vaak belangrijke gebeurtenissen in de levenscyclus, zoals geboorte, dood, inwijding, menarche, economische transacties (zelfs de opening van een weg), vredesluiting en religieuze waarnemingen. Traditionele uitingen worden nu soms vermengd met of zelfs vervangen door muziek van strijkorkesten, christelijke hymnen, of beide, voornamelijk als gevolg van gewijzigde invloeden uit het Westen en van andere eilanden in de Stille Oceaan.