Chronische obstructieve longziekte (COPD)

Risicofactoren

De primaire oorzaak van COPD is tabaksrook (met inbegrip van tweedehands of passieve blootstelling). Andere risicofactoren kunnen zijn:

• binnenluchtvervuiling (zoals vaste brandstof gebruikt voor koken en verwarming)
• buitenluchtvervuiling
• stof en chemicaliën uit het werk (zoals dampen, irriterende stoffen en dampen)
• frequente infecties van de lagere luchtwegen tijdens de kinderjaren.

Veel gevallen van COPD zijn te voorkomen. Een alomvattende implementatie van de WHO FCTC zal de prevalentie van roken en de last van COPD wereldwijd verminderen.

• WHO Framework Convention on Tobacco Control (WHO-FCTC)

Wie loopt risico?

Vroeger kwam COPD vaker voor bij mannen, maar omdat vrouwen in landen met hoge inkomens relatief veel tabak roken en vrouwen in landen met lage inkomens meer risico lopen op blootstelling aan luchtverontreiniging binnenshuis (zoals vaste brandstof die wordt gebruikt om te koken en voor verwarming), treft de ziekte nu mannen en vrouwen bijna in gelijke mate.

Meer dan 90% van de COPD-sterfgevallen doet zich voor in lage- en middeninkomenslanden, waar effectieve strategieën voor preventie en bestrijding niet altijd worden uitgevoerd of toegankelijk zijn.

Symptomen

Chronische obstructieve longziekte ontwikkelt zich langzaam en wordt meestal zichtbaar na de leeftijd van 40 of 50 jaar. De meest voorkomende symptomen van COPD zijn ademnood (of “behoefte aan lucht”), chronische hoest en de productie van sputum (slijm). Dagelijkse activiteiten, zoals een korte trap oplopen of een koffer dragen, en zelfs dagelijkse routineactiviteiten kunnen erg moeilijk worden naarmate de aandoening geleidelijk verergert. Patiënten krijgen ook vaak te maken met exacerbaties, dat wil zeggen ernstige episoden van toenemende ademnood, hoest en sputumproductie, die enkele dagen tot enkele weken duren. Deze episoden kunnen ernstig invaliderend zijn en leiden tot de noodzaak van dringende medische verzorging (waaronder ziekenhuisopname) en soms tot de dood.

Diagnose en behandeling

Chronische obstructieve longziekte wordt meestal vermoed bij mensen die de hierboven beschreven symptomen ervaren en kan worden bevestigd door een ademtest die “spirometrie” wordt genoemd en die meet hoeveel en hoe snel een persoon met kracht lucht kan uitademen.

Chronische obstructieve longziekte is niet te genezen. De beschikbare medische en fysieke behandelingen kunnen echter helpen de symptomen te verlichten, het inspanningsvermogen en de levenskwaliteit te verbeteren en het risico op overlijden te verminderen. De meest effectieve en kosteneffectieve beschikbare behandeling voor COPD bij mensen die blijven roken is stoppen met roken. Stoppen met roken kan de voortgang van de ziekte bij rokers vertragen en het aantal COPD-gerelateerde sterfgevallen verminderen. Bij sommige, maar niet alle, mensen met COPD heeft behandeling met inhalatiecorticosteroïden een gunstig effect.

De beschikbaarheid van diagnostische en behandelingsmogelijkheden voor COPD verschilt in de verschillende settings van hulpbronnen. De WHO heeft een richtlijn uitgebracht met specifieke aanbevelingen voor COPD-management in de eerstelijnsgezondheidszorg in omgevingen met beperkte middelen.

WHO-reactie

Het werk van de WHO met betrekking tot COPD maakt deel uit van de algemene inspanningen van de organisatie om niet-overdraagbare ziekten te voorkomen en te beheersen. De WHO streeft ernaar:

• bewustmaking van de wereldwijde epidemie van niet-overdraagbare ziekten;
• creëren van een gezondere omgeving, vooral voor arme en achtergestelde bevolkingsgroepen;
• verminderen van risicofactoren van niet-overdraagbare ziekten, zoals roken van tabak en blootstelling aan meeroken, luchtverontreiniging binnens- en buitenshuis, ongezonde voeding en lichamelijke inactiviteit;
• verbeteren van de toegang tot effectieve therapieën voor mensen met COPD; en
• voortijdige sterfte en vermijdbare handicaps ten gevolge van belangrijke niet-overdraagbare ziekten voorkomen.

De Kaderovereenkomst van de WHO voor de bestrijding van tabaksgebruik is ontwikkeld als reactie op de mondialisering van de tabaksepidemie om miljarden mensen te beschermen tegen schadelijke blootstelling aan tabak. Het is het eerste mondiale gezondheidsverdrag waarover de WHO heeft onderhandeld en het is door 180 landen geratificeerd.

De WHO leidt ook de Global Alliance against Chronic Respiratory Diseases (GARD), een vrijwillige alliantie van nationale en internationale organisaties, instellingen en agentschappen die werken aan het gemeenschappelijke doel om de mondiale last van chronische ademhalingsziekten te verminderen. De visie van GARD is een wereld waarin alle mensen vrij kunnen ademen. GARD richt zich specifiek op de behoeften van lage- en middeninkomenslanden en kwetsbare bevolkingsgroepen.