Chaneque

Chaneques besteden een aanzienlijke hoeveelheid tijd aan het uitvoeren van wat voor menselijke ogen grappen zouden kunnen zijn, zoals het gooien van stenen, het breken van dingen, het schudden van hangmatten, het trekken aan staarten van honden, het bang maken van boerderijdieren en het wegdragen van voorwerpen. Het verband met de gezondheid of het gebrek daaraan komt tot uiting in het feit dat het ziekten veroorzaakt, vooral die welke verband houden met het verlies van de ziel. Het kan de mens echter ook belonen met rijkdom en geluk.

De kenmerken, eigenschappen en verblijfplaats ervan kunnen variëren naar gelang van de plaatselijke culturele tradities, waarvan die welke bewaard zijn gebleven in de streek van Los Tuxtlas in Veracruz, die van de Nahua en Popolucas van de landengte van Veracruz en die van het gebied van Tabasco en Chiapas het meest representatief zijn.

Los TuxtlasEdit

In de streek van Los Tuxtlas verwijst de term chaneque naar twee groepen entiteiten die verbonden zijn met goed en kwaad, ondergeschikt aan het bevel van de Chane of Chaneco, god van de aarde en het water, die verblijft in de talogan, cantaxotalpan of ta’altampa, de ondergrondse wereld, waar de natuur overvloedig is. Ze leven in paren en zijn getrouwd. De witte of goede Chaneques verschijnen in de zones en gebieden waar mensen zich vestigen, terwijl de zwarte of slechte Chaneques worden aangetroffen in afgelegen plaatsen die niet worden verstoord door menselijke activiteit.

De associatie van de Chaneques met goed en kwaad is een weerspiegeling van de aard van de Chaneque, die beide facetten vertoont: hij waakt over de mensen maar straft de zondaars, vooral overspeligen, met behulp van twee magische dieren: het ezeltje lúpu’ti, en het katje shúnu’ti. De eerste verschijnt aan overspeligen, kleedt hen uit en “eet hen op met likken”; terwijl de laatste verschijnt aan ontrouwe vrouwen, in een tijger verandert en hen verslindt.

Van de Chaneques wordt gezegd dat zij mensen zijn van ongeveer één of twee voet lang, met omgekeerde voeten, misvormde lichamen, staarten en ontbrekende linkeroren, terwijl anderen beweren dat zij dwergen zijn met de gezichten van kinderen. Anderen beweren dat ze kort zijn, met enorme hoofden en een chocoladekleurige huid.

Zij hebben het vermogen bij mensen ziekte te veroorzaken wanneer zij zachtjes met hun hand over iemands gezicht gaan, hoewel het volksgeloof dergelijke kwalen toeschrijft aan de “lucht” die zij in hun kielzog achterlaten.

Ze “betoveren” soms kinderen en nemen ze mee naar huis; sommigen verklaren dat de chaneques kinderen ontvoeren om er hun dienaren van te maken. Daarom plaatsen moeders amuletten op hun kinderen zoals hertenoog (bruin zaad) of palmkruisen, of keren hun kleren binnenstebuiten, om hen te beschermen tegen de chaneques.

Veracruz IsthmusEdit

Voor de Nahua en Popolucas van het Veracruz Isthmus gebied worden de chaneques ook ingedeeld in witte of welwillende chaneques en zwarte of kwade vijanden. De eersten leven op plaatsen dicht bij de dorpen en doen de mens geen kwaad, tenzij hij door de mens wordt geschaad. De zwarten daarentegen wonen in grote rivieren of in de jungle en hebben de gewoonte eenzame reizigers te ontvoeren of te doen vallen om hun ziel te stelen, die in potten wordt gelegd om later te worden opgegeten.

Tabasco en ChiapasEdit

De meest agressieve chaneques leven in de gebieden Tabasco en Chiapas van Mexico. Meer bepaald in de stad Villahermosa in de nabijheid van de lagune Las Carolinas waar zich thans de kolonies Campestre, Club del Lago en Real de Minas bevinden, leeft een soort chaneques die bekend staan om hun gewelddadig karakter.

Orale overlevering vermeldt vele gevallen van kinderen die door deze vreemde wezens werden mishandeld nadat zij het vertrouwen van de zuigelingen hadden gewonnen. Er wordt gezegd dat zij een voorkeur hebben voor mannelijke kinderen die alleen zijn, vooral degenen die de oudste van hun broers en zussen zijn, en dat zij ’s nachts verschijnen en nadat zij bevriend met hen zijn geraakt, vallen zij hen gewelddadig aan. De traditie houdt de chaneques ook verantwoordelijk voor veel gevallen van vermiste kinderen.

In deze streek gelooft men dat het ophangen van borden om de toegang tot een huis te verhinderen of het dragen van een halsketting van noten en rivierstenen de meest effectieve verdedigingsmiddelen zijn tegen de chaneques, omdat ze hen zouden kunnen verjagen.

Ze zouden de meest effectieve verdedigingsmiddelen zijn tegen de chaneques, omdat ze hen zouden kunnen verjagen.