Balloon

Ballon, grote luchtdichte zak gevuld met hete lucht of een lichter-dan-lucht gas, zoals helium of waterstof, om drijfvermogen te geven zodat het zal stijgen en zweven in de atmosfeer. Transportballonnen hebben een mand of container aan de onderkant voor passagiers of vracht. Een zelfrijdende bestuurbare ballon wordt luchtschip of zeppelin genoemd.

Ballonnen werden gebruikt bij de eerste succesvolle menselijke pogingen om te vliegen. De experimenten met ballonachtige vaartuigen zijn mogelijk al in 1709 begonnen met het werk van Bartolomeu Lourenço de Gusmão, een Braziliaanse priester en uitvinder. In 1783 bevestigden Joseph en Étienne Montgolfier in Annonay, Frankrijk, dat een stoffen zak gevuld met hete lucht zou opstijgen. Op 4 juni van dat jaar lieten zij een onbemande ballon opstijgen die meer dan 2,4 km (1,5 mijl) aflegde. In Versailles herhaalden ze het experiment met een grotere ballon op 19 september 1783, waarbij ze een schaap, een haan en een eend de lucht in stuurden.

Op 21 november 1783 vond de eerste bemande vlucht plaats toen Jean-François Pilâtre de Rozier en François Laurent, markies d’Arlandes, over Parijs voeren in een Montgolfier-ballon. Ze verbrandden wol en stro om de lucht in de ballon warm te houden; hun vlucht legde 5,5 mijl (bijna 9 km) af in ongeveer 23 minuten. In december van dat jaar vloog de natuurkundige Jacques Charles, vergezeld door Nicolas-Louis Robert, met een ballon gevuld met waterstof in een twee uur durende vlucht.

Militaire toepassingen van ballonnen werden al snel ontwikkeld. Verankerde observatieballonnen werden gebruikt door Napoleon in sommige van zijn veldslagen en door beide partijen in de Amerikaanse Burgeroorlog en in de Eerste Wereldoorlog. Het aangedreven luchtschip ontwikkelde zich uit ballonnen, maar hoewel het luchtschip uiteindelijk werd verdrongen door het vliegtuig, hebben ballonnen nog steeds nuttige toepassingen gevonden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden ballonnen boven vele delen van Groot-Brittannië verankerd ter verdediging tegen lage bombardementen of duikbombardementen.

Ballonnen zijn ook enorm waardevol gebleken voor de wetenschap. Al in 1911-12 maakte de Oostenrijkse natuurkundige Victor Francis Hess een gedurfde reeks ballonopstijgingen tot 5000 meter hoogte om het bestaan van kosmische straling aan te tonen. De vooruitgang in de weerwetenschap sinds 1900 is voor een groot deel te danken aan het intensieve onderzoek van de bovenste luchtlagen door vrije ballonnen met instrumenten, die tot op een hoogte van 30 km (19 mijl) zijn opgestegen. Auguste Piccard, Zwitsers natuurkundige en pedagoog, vestigde in mei 1931 een wereldhoogterecord in een ballon van zijn eigen ontwerp, die de eerste drukcabine had die in de vlucht werd gebruikt. Jean-Felix Piccard, tweelingbroer van Auguste, experimenteerde met plastic ballonnen en hielp bij het ontwerpen van de polyethyleen Skyhook-reeks van hoogteballonnen waarmee de Amerikaanse luchtmacht bemande vluchten naar meer dan 100.000 voet (30.000 meter) stuurde om gegevens over de bovenste atmosfeer te verzamelen. Sportballonvaren heeft in de loop der jaren aan populariteit gewonnen.