12 Bijtende feiten over Gilamonsters

Zijn knagende, langdurige beten zijn ongelooflijk pijnlijk, hij is de grootste inheemse hagedis in de Verenigde Staten, en zijn gif is de inspiratiebron voor een populair medicijn tegen diabetes 2. Maak kennis met het Gila monster.

1. Giftige hagedissen zoals het Gilamonster komen vaker voor dan we ooit dachten.

Onze wereld telt meer dan 4600 soorten hagedissen. Tot voor kort dachten wetenschappers dat slechts twee daarvan – het Gilamonster en zijn naaste verwant, de Mexicaanse korsthagedis – gif produceerden. Maar het blijkt dat dit talent vrij wijdverbreid is. In het midden van de jaren 2000 identificeerde biochemicus Bryan Fry gif-afscheidende klieren in de bek van verschillende leguanen, alligatorhagedissen en varanen. Hij ontdekte een angstaanjagend feit: Blijkbaar is de gigantische Komodovaraan (een extra grote varaan) ook giftig.

2. GEBITT WORDEN DOOR EEN VAN DEZE Hagedissen IS EEN AGONIZERENDE ORDE.

Als je een van deze hagedissen in het wild ziet, bewonder hem dan zoveel je wilt, maar geef het dier veel ruimte. Een bang Gilamonster zal zijn paarsgepimpte muil openen en sissen in een theatrale vertoning die duidelijk zegt: “Achteruit!” Maar sommige mensen begrijpen de boodschap niet. Als een agressor zich niet terugtrekt, zetten de Gilamonsters hun geheime wapen in, en de manier waarop dat gebeurt kan bijna net zo pijnlijk zijn als het gif zelf. Over het algemeen is gebeten worden door een gifslang een vrij snel proces. Sommige slangen, zoals ratelslangen, hebben holle giftanden die werken als injectiespuiten en gif in de bloedbaan van het slachtoffer pompen. Andere hebben groeven aan de zijkant van hun tanden waarlangs druppels gif met verrassende efficiëntie stromen. Met beide methoden kunnen de meeste gifslangen hun gevaarlijke cocktails in enkele seconden injecteren.

Ter vergelijking, de techniek van een Gilamonster is martelachtig lang. Met zijn krachtige kaken, klemt de hagedis zich vast aan het slachtoffer en houdt zijn greep tot 15 minuten aan een stuk. Al die tijd knaagt hij, wat gif onttrekt aan opslagklieren in de onderkaak. Langzaam verplaatst deze substantie zich langs de tandgroeven en komt in de open wond. Als u ooit gebeten wordt door een Gilamonster, is het ergste wat u kunt doen hem van de grond optillen – dit zal het beestje alleen maar aanmoedigen om zich vast te klampen. Probeer in plaats daarvan zijn kop onder water te dompelen.

Hoewel beten bijna nooit fataal zijn voor de mens, zijn ze intens pijnlijk. Bovendien, volgens het Arizona Poison and Drug Information Center, “kunnen slachtoffers … plaatselijke zwelling, misselijkheid, braken, hoge bloeddruk, zwakte, flauwte, overmatige transpiratie, rillingen en koorts ervaren. Sommige mensen hebben ernstige reacties gehad met ademhalingsmoeilijkheden tot gevolg.” Gezien de passieve houding van de hagedissen in de buurt van mensen, is het niet waarschijnlijk dat ze zullen uithalen, tenzij ze worden geprovoceerd. Veelzeggend is dat de meeste gemelde beten zich voordoen op de handen van mensen, wat suggereert dat het monster in kwestie werd gehanteerd of gepord toen het toesloeg.

3. ZE SLAGEN VET OP IN HUN STAART.

Een Gilamonster kan zijn staart niet verliezen en weer aangroeien (zoals veel andere hagedissen doen), maar het aanhangsel is nog steeds zeer nuttig. Goed gevoede individuen behouden vetreserves in hun staart, die – in combinatie met een lage stofwisselingssnelheid in rust – de giftige beestjes in staat stelt te overleven op slechts drie of vier grote maaltijden per jaar.

4. U zult geen grotere inheemse hagedissensoort vinden in de VERENIGDE STATEN.

Volwassen Gilamonsters kunnen een respectabele 2 voet lang worden en wegen 5 pond of meer. Niet te min. Dergelijke proporties maken deze soort groter dan om het even welke andere inheemse hagedis in de V.S. Gila-monsters zouden echter nietig lijken naast de invasieve groene leguanen en Nijlvaranen. Beide dieren leven nu in Florida en kunnen meer dan 2 meter lang worden.

Als u er een in zijn natuurlijke habitat wilt observeren, ga dan naar het westen. Boven de Mexicaanse grens, worden Gilas het meest aangetroffen in zuidelijk, centraal en westelijk Arizona. Het reptiel ontleent zijn naam waarschijnlijk aan het stroomgebied van de Gila River, die een groot deel van de Grand Canyon State omvat. Je kan ook exemplaren vinden in aangrenzende regio’s van Californië, Utah, Nevada, of New Mexico. In Mexico, ondertussen, komen Gilas vaak voor in Sonora en westelijk Chihuahua.

5. 5. EIEREN HOREN OP DE FAVORIETE VOEDSELS VAN HET GILAMONSTER.

Men zou kunnen denken dat het gif van het Gilamonster een nuttig jachtmiddel is. Maar volgens veel herpetologen, is het meestal gereserveerd voor zelfverdedigingsdoeleinden – de beestjes vergiftigen zelden hun prooi. Dat weerhoudt de Gilas er niet van om kleine zoogdieren, vogels en hagedissen te vangen en op te eten. Een andere menu-optie zijn rauwe eieren, waar de dieren echt van schijnen te genieten. Kleinere eieren worden meestal in hun geheel doorgeslikt. Aan de andere kant zijn de echt grote eieren, zoals die van woestijnschildpadden, een beetje moeilijker te verorberen. Gewoonlijk kraken Gilas deze eieren open en eten dan de inhoud op met hun gevorkte tong. In de jacht op eieren of broedsels, kunnen de hagedissen hun toevlucht nemen tot het beklimmen van bomen, waarbij ze tot acht meter boven de grond klimmen om een kwetsbaar nest te plunderen. Wees gewaarschuwd, woestijnvogels.

6. ER ZIJN MOGELIJK TWEE VERSCHILLENDE SUBSPECIES.

Niet alle Gilamonsters lijken op elkaar. Pasgeborenen hebben een flitsend kleurenschema dat bestaat uit afwisselende banden, waarvan de helft zwart is en de andere varieert van roze tot geel tot oranje. Sommige exemplaren behouden min of meer hetzelfde patroon als ze volwassen zijn. Andere exemplaren beginnen na verloop van tijd echter een meer gemarmerd uiterlijk aan te nemen, met vlekken zwart die lukraak verspreid zijn over een levendige oranje achtergrond. De verschillen kunnen meer dan huiddiep zijn: Een paar herpetologen geloven dat de twee belangrijkste variëteiten afzonderlijke ondersoorten vormen, die respectievelijk worden aangeduid als gebandeerde en gereticuleerde Gilamonsters.

7. MANNEN WERVEN.

Het paarseizoen voor deze soort strekt zich uit van april tot juli. Het is een tijd waarin het zuidwesten gastheer is voor slopende krachtmetingen bekend als Gila monster worstelwedstrijden. Zulke wedstrijden zijn intense zaken, op zijn zachtst gezegd. Wanneer twee volwassen mannetjes elkaar aan het eind van de lente of het begin van de zomer tegenkomen, is de kans groot dat de rivalen hun lichamen in elkaar verstrengelen en elkaar op de grond proberen vast te pinnen. Als een van hen daarin slaagt, gaan de rivalen uit elkaar, maar dat betekent niet dat het gevecht voorbij is. Daniel D. Beck – ’s werelds grootste autoriteit op het gebied van Gilamonsters – heeft ooit een duel bijgewoond dat 13 rondes duurde over een periode van bijna drie uur. Zulke gevechten gaan door tot een deelnemende hagedis zich eindelijk terugtrekt.

Naar de overwinnaar gaat de buit, namelijk een gewild broedgebied. Als de winnaar bijzonder veel geluk heeft, omvat zijn zwaarbevochten territorium de schuilplaats van een vruchtbaar vrouwtje. Maar zij zal misschien niet op zijn avances ingaan. Het mannetje begint zijn broedritueel door naast zijn toekomstige partner te gaan liggen. Ervan uitgaande dat zij niet probeert deze Casanova af te weren door in hem te bijten, begint het paar hun staarten in elkaar te wikkelen. Gilamonsterseks kan meer dan een uur duren. Zwangere vrouwtjes leggen gewoonlijk één tot 12 eieren eind juli of augustus. Hun jongen komen ongeveer 10 maanden later uit. 8. GILamonsters komen niet vaak buiten.

Uit het oog, uit het hart. Veel mensen die in Gilamonsterland wonen, zien er nooit een omdat de hagedissen zelden hun schuilplaats verlaten. Volgens Beck’s onderzoek, blijven typische Gilas meer dan 95 procent van hun leven ondergronds. Ideale schuilplaatsen zijn verlaten holen van zoogdieren, nesten van pakratten, en spleten onder grote rotsen. Elk jaar brengen ze meestal het equivalent van slechts drie tot vier weken aan de oppervlakte door. Dergelijke uitstapjes vinden meestal ’s nachts plaats en komen het meest voor in april en mei.

9. In 1890 werd in een artikel in Scientific American ten onrechte beweerd dat Gilas een dodelijke halitosis hebben. “De adem is zeer vettig, en de geur ervan kan op enige afstand van de hagedis worden waargenomen,” luidde het stuk. “Men veronderstelt dat dit een van de manieren is waarop het monster de insecten en kleine dieren vangt die een deel van zijn voedselvoorraad vormen – het vieze gas dat hen overwint.” In die tijd werd gezegd dat Gila-monsters zo’n afschuwelijke adem hadden omdat ze naar verluidt geen anus hadden. Daarom, zo redeneerde men, is regurgitatie het enige middel van de hagedissen om afval te lozen, vandaar de stank. (Voor de goede orde, ook die theorie was fout: Gilas hebben in feite anussen.) Dergelijke mythen waren in deze periode aan de orde van de dag. Een ander populair verhaal, om maar een voorbeeld te noemen, beweerde dat wanneer een Gilamonster iemand beet, het niet losliet totdat ofwel de zon onderging ofwel er onweer op komst was.

10. SPECIALIZED URINE BLADDERS HELP THEM SURVIVE LONG DROUGHTS.

De woestijn kan hard zijn. Om met hun dorre omgeving om te gaan, hebben Gilamonsters urineblazen ontwikkeld die als reservoirs dienen, waarin water wordt opgeslagen voor later gebruik. Tijdens droogte legen de Gilas deze organen, zodat het daarin bewaarde water door het lichaam kan circuleren. Voor zover bekend is er geen andere hagedissensoort die een dergelijk mechanisme gebruikt, hoewel het wel is aangetroffen bij bepaalde schildpadden en amfibieën. Door dit herverdelingssysteem kunnen Gilamonsters 81 dagen zonder drinken. Maar er is een wisselwerking: volle blazen wegen de reptielen vaak, waardoor ze kwetsbaarder worden voor roofdieren.

11. GILA MONSTER VENOM INSPIRED A DIABETES-Fighting DRUG.

Bijna 25 miljoen Amerikanen lijden aan type 2 diabetes. Velen van hen kunnen nu zeggen dat hun leven een stuk beter beheersbaar is dankzij, verrassend genoeg, het gif van het Gilamonster. In 1992 ontdekte endocrinoloog John Eng dat deze gevaarlijke stof een peptide bevat die hij exendin-4 noemde. Wanneer de stof in de menselijke bloedbaan terechtkomt, verhoogt hij de productie van insuline. Hoewel ons lichaam een soortgelijk hormoon afgeeft, breken enzymen in het bloed dit gewoonlijk in minder dan 2 minuten af. Anderzijds kan exendin-4 urenlang functioneel blijven.

Het potentieel van de peptide herkennend, leidde Eng een poging om exendin-4 te synthetiseren. Toen dit eenmaal was bereikt, werd de verbinding het belangrijkste ingrediënt in een geneesmiddel bekend als Byetta. Byetta werd in 2005 goedgekeurd door de FDA en is nu een enorm populair medicijn voor mensen met type 2 diabetes. Zoals je zou verwachten, is Eng nu een gepassioneerd fan van het Gilamonster. “Het is echt een prachtige hagedis,” zei hij eens. “Net als veel andere diersoorten staat hij onder druk door ontwikkeling en andere milieuproblemen. De vraag is, welk ander dier heeft ons iets te leren dat van waarde kan zijn voor de toekomst? En ook planten? We zullen hun waarde nooit kennen als ze er niet meer zijn.”

12. De MEEST ICONISCHE GILA MONSTER FILM VAN ALLE TIJDEN GEBRUIKTE GEEN ECHTE.

Fans van Mystery Science Theater 3000 zijn misschien bekend met een drive-in klassieker uit 1959, getiteld The Giant Gila Monster. In de hoofdrol een 70-voet Gila monster die zwerft over het platteland op zoek naar lifters, vrachtwagenchauffeurs, en amoureuze tieners. Zoals veel reusachtige creaturenfilms van weleer, bevat The Giant Gila Monster een echt dier – in dit geval een hagedis – die door miniatuurhuizen en -straten loopt. (Waren dat niet de dagen, he?) Ironisch genoeg gebruikte het effectenteam een Mexicaanse korsthagedis voor deze scènes in plaats van een echte Gila. Maar misschien moeten we de filmmakers een beetje speling geven. In hun verdediging, de Mexicaanse parelhagedis is een zeer nauwe verwant van de Gila; beide soorten behoren tot hetzelfde geslacht, en ze hebben overlappende gebieden.